Sap Prak Anfisman

8/17/2019 Sap Prak Anfisman

1/27

SATUAN ACARA PENGAJARAN ( SAP )

Mata Kuliah : PRAKTIKUM ANATOMI DAN FISIOLOGI MANUSIA

Kode Mata Kuliah : ASE !!!"P

SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : I

A" TUJUAN

TIU (TUJUAN INSTRUKTIONAL UMUM)

Setelah mengikuti perkuliahan ini mahasiswa dapat memahami dan menjelaskan konsep

dasar tubuh tubuh sebagai satu kesatuan, istilah anatomi dan fisiologi, sistem endokrin,

sistem kardiovaskuler, pancaindera, pencernaan, ekskresi dan reproduksi

TIK (TUJUAN INSTRUKSIONAL K-USUS)

Mahasiswa dapat menggambarkan anatomi fisiologi manusia

" POKOK A-ASAN

Pengantar Anatomi fisiologi manusia

C" SU POKOK A-ASAN

Definisi dan pengertian anatomi fisiologi manusia

D" KEGIATAN ELAJAR MENGAJAR

TAHAP !"#ATA$ !"#ATA$

P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$

* + -Pendahuluan Menjelaskan

menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a

white board, spidol,

alat/alat praktikum

Praktikum men.iapkan alat peraga,

kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat

dan media .ang tersedia

alat/alat praktikum

Penutup memeriksa hasil

pengamatan bertan.a

mengumpulkan laporan

praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI

Tan.a jawab dengan praktikan


2/27

F" PUSTAKA :

*1 "anong, 21'1 3+44561 A )ange Medical 7ook1 &eview of Medical Ph.siolog.1

!dited b. Appleton and )ange1 $ew %erse. 1 America+1 "u.ton, A101 3+44561 Te8tbook of Medical Ph.siolog. , '171 Saunders 0ompan.,

Philadelphia 11 Hammilton, '1%1, *9:;1 Te8book of Human Anatom., +nd !d 1, The Macmillan

Press )td,1 )ondon-1 #nternational Anatomical $omenclature 0ommittee< *9; 1 $omina Anatomica , =th

!d1, 'averl. Press, 7altimore ,




3/27


SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : II

A" TUJUAN






Mahasiswa dapat Mengenali Sistem Skeleton 3SS6 dan Sistem Musculus 3SM6

" POKOK A-ASAN Sistem Skeleton 3SS6 dan Sistem Musculus 3SM

C" SU POKOK A-ASAN

*1 "ambaran SS,+1 Men.ebutkan macam tulang,

1 mengklasifikasikan tulang dalam SS1



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -

Pendahuluan Menjelaskan

menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :


!dited b. Appleton and )ange1 $ew %erse. 1 America


4/27

+1 "u.ton, A101 3+44561 Te8tbook of Medical Ph.siolog. , '171 Saunders 0ompan.,


Press )td,1 )ondon

-1 #nternational Anatomical $omenclature 0ommittee< *9; 1 $omina Anatomica , =th!d1, 'averl. Press, 7altimore ,




SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : III


5/27

A" TUJUAN






Mahasiswa dapat Mengenali Sistem Skeleton 3SS6 dan Sistem Musculus 3SM6

" POKOK A-ASAN Sistem Skeleton 3SS6 dan Sistem Musculus 3SM

SU POKOK A-ASAN

*1 "ambaran SM+1 Men.ebutkan macam musculus berdasarkan fungsi,

1 Mengklasifikasikan musculus dalam SM

KEGIATAN ELAJAR MENGAJAR


P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikummenjawab pertan.aan

white board, Spidol

D" E.ALUSI


E" PUSTAKA :




Press )td,1 )ondon


6/27

-1 #nternational Anatomical $omenclature 0ommittee< *9; 1 $omina Anatomica , =th




Kode Mata Kuliah : ASE !!!"PSKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : I.

A" TUJUAN



7/27





Mahasiswa bisa menggambar dan memberi keterangan tentang Sistem saraf 3SSa6,

menjelaskan tentang macam saraf lokasi secara anatomi S saraf secara keseluruhan1

" POKOK A-ASAN Sistem Saraf 3SSa6

C" SU POKOK A-ASAN

*1 Pengenalan s.stem s.araf 3SSa6

+1 Men.ebutkan macam SSa,

1 mengklasifikasikan Saraf kedalam kelompok saraf pusat maupun saraf tepi1



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :







8/27




SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : .

A" TUJUAN






9/27


Mahasiswa bisa menggambar dan memberi keterangan tentang Sistem saraf 3SSa6,

menjelaskan tentang macam saraf lokasi secara anatomi S saraf secara keseluruhan

" POKOK A-ASAN Sistem Saraf 3SSa6

C" SU POKOK A-ASAN*1 Menggambarkan sel saraf,+1 Membedakan antara sel saraf pusat dan saraf tepi,



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :







10/27




SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : .I

A" TUJUAN



dasar tubuh tubuh sebagai satu kesatuan, istilah anatomi dan fisiologi, sistem endokrin,sistem kardiovaskuler, pancaindera, pencernaan, ekskresi dan reproduksi


Mahasiswa dapat menggambar Panca #ndera 3P#6 dan memberi keterangan, dapat

mendiskripsikan tata letak organ P# terhadap s.stem .ang lain1


11/27

" POKOK A-ASAN S.stem Panca #ndra pada manusia

C" SU POKOK A-ASAN*1 Menggambar Panca #ndra

+1 Men.ebutkan macam >rgan pen.usun Panca #ndra1 0iri anatomis organ pen.usun Panca #ndra dan fungsin.a



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :







12/27




SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : .II

A" TUJUAN






Mahasiswa dapat menggambar Panca #ndera 3P#6 dan memberi keterangan, dapat

mendiskripsikan tata letak organ P# terhadap s.stem .ang lain1

" POKOK A-ASAN S.stem Panca #ndra pada manusia

C" SU POKOK A-ASAN*1 Menggambar Panca #ndra+1 Men.ebutkan macam >rgan pen.usun Panca #ndra

1 0iri anatomis organ pen.usun Panca #ndra dan fungsin.a


13/27



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikummenjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :







14/27




SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : .III

A" TUJUAN






Setelah mengikuti perkuliahan ini mahasiswa dapat men.ebutkan organ pen.usun

sistem kardiovaskuler, dan Menggambar Sistem kardiovaskuler, Menunjukan lokasi

secara anatomi S0 terhadap s.stem .ang lain, Men.ebutkan fungsi darah dan

Menjelaskan mekanisme proses fisiologis pada S0 .ang berkaitan dengan fungsin.a,

" POKOK A-ASAN Sistem kardiovaskuler

C" SU POKOK A-ASAN

>rgan pen.usun s.stem kardiovaskuler dan lokasi



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


15/27


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :

=1 "anong, 21'1 3+44561 A )ange Medical 7ook1 &eview of Medical Ph.siolog.1

!dited b. Appleton and )ange1 $ew %erse. 1 America51 "u.ton, A101 3+44561 Te8tbook of Medical Ph.siolog. , '171 Saunders 0ompan.,

Philadelphia 1:1 Hammilton, '1%1, *9:;1 Te8book of Human Anatom., +nd !d 1, The Macmillan

Press )td,1 )ondon

;1 #nternational Anatomical $omenclature 0ommittee< *9; 1 $omina Anatomica , =th!d1, 'averl. Press, 7altimore ,


16/27




SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : I/

A" TUJUAN






Setelah mengikuti perkuliahan ini mahasiswa dapat men.ebutkan organ pen.usun

sistem kardiovaskuler, dan Menggambar Sistem kardiovaskuler, Menunjukan lokasi

secara anatomi S0 terhadap s.stem .ang lain, Men.ebutkan fungsi darah dan

Menjelaskan mekanisme proses fisiologis pada S0 .ang berkaitan dengan fungsin.a,

" POKOK A-ASAN Sistem kardiovaskuler

C" SU POKOK A-ASAN

S.stem transport peredaran darah

D" KEGIATAN ELAJAR MENGAJAR TAHAP !"#ATA$ !"#ATA$

P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum

Praktikum men.iapkan alat peraga, praktikum dengan alat/alat praktikum


17/27

kaset dan 0D memperhatiakan alat

dan media .ang tersediaPenutup memeriksa hasil

pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :







18/27




SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : /

A" TUJUAN






Setelah mahasiswa mengikuti perkuliahan diharapkan dapat, Menjelaskan pengertian

pernafasan, Menjelaskan mekanik pernafasan, Menjelaskan s.stem transport gas

pernafasan menjelaskan pengaturan pernafasan

" POKOK A-ASAN Sistem respirasi

C" SU POKOK A-ASAN

*1 Definisi &espirasi

+1 Mekanisme &espirasi



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol


19/27

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :







20/27




SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : /I

A" TUJUAN



dasar tubuh tubuh sebagai satu kesatuan, istilah anatomi dan fisiologi, sistem endokrin,sistem kardiovaskuler, pancaindera, pencernaan, ekskresi dan reproduksi


Setelah mahasiswa mengikuti perkuliahan diharapkan dapat, Menjelaskan pengertian

pernafasan, Menjelaskan mekanik pernafasan, Menjelaskan s.stem transport gas

pernafasan menjelaskan pengaturan pernafasan

" POKOK A-ASAN Sistem respirasi

C" SU POKOK A-ASAN

Pengaturan respirasi ? pernafasan



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum

Penutup memeriksa hasil pengamatan bertan.a

mengumpulkan laporan praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI



21/27

F" PUSTAKA :










22/27

SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : /II

TUJUAN






Setelah mahasiswa mengikuti perkuliahan mahasuswa dapat menggambar s.stem pencernaan, men.ebutkan organ pen.usun dan menunjukan lokasi secara anatomi

Sistem pencernaan terhadap s.stem .ang lain, mendiskripsikan lokasi secara anatomi

sistem pencernaan terhadap s.stem .ang lain, menjelaskan macam proses pencernaan

dan, men.ebutkan macam en@im dan fungsi .ang ada pada Sistem pencernaan1

POKOK A-ASAN Sistem Pencernaan

SU POKOK A-ASAN

Model Anatomi s.stem Pencernaan



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -

Pendahuluan Menjelaskanmenjawab pertan.aan

Mendengarkan danmemperhatikan

bertan.a

white board, spidol,alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :




23/27



Press )td,1 )ondon





SKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )


24/27

Pe&te'ua Ke, : /III

TUJUAN






Setelah mahasiswa mengikuti perkuliahan ini diharapkan dapat Menggambar Sistem

ekskresi 3S!6, men.ebutkan macam >rgan pen.usun S!, men.ebutkan ciri anatomis

organ pen.usun S! ,dan fungsin.a1 menjelaskankan proses fisiologis pada S! 3filtrasi,reabsorbsi, sekresi6, men.ebutkan ciri urin .ang sehat secara fisik dan kimia1

men.ebutkan factor .ang mempengaruhi produksi urin1

POKOK A-ASAN Sistem !kskresi

SU POKOK A-ASAN

Model Sistem !kskresi



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum

Praktikum men.iapkan alat peraga,kaset dan 0D

praktikum denganmemperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :


25/27



Philadelphia 1

1 Hammilton, '1%1, *9:;1 Te8book of Human Anatom., +nd !d 1, The MacmillanPress )td,1 )ondon

-1 #nternational Anatomical $omenclature 0ommittee< *9; 1 $omina Anatomica , =th




Kode Mata Kuliah : ASE !!!"PSKS : # SKS

$a%tu Pe&te'ua : # a' ( !*+ 'e it )

Pe&te'ua Ke, : /I.

TUJUAN



26/27





Setelah mahasiswa mengikuti perkuliahan mahasuswa dapat Menggambar Sistem

&eproduksi baik wanita maupun pria1Men.ebutkan organ pen.usun S &ep pada pria dan

wanita1 Menunjukan lokasi secara anatomi S&ep terhadap s.stem .ang lain,

Mendiskripsikan lokasi secara anatomi S &ep secara anatomis1 Menjelaskann.a macam

proses fisiologis pada S &ep baik wanita dan pria

POKOK A-ASAN Sistem &eproduksi

SU POKOK A-ASAN

*1 Model S1&eproduksi wanita dan Pria

+1 Pesdik mendiskusikan tentang lokasi secara anatomi S &ep terhadap s.stem .ang

lain baik pada wanita dan pria1

1 probandus mahasiswa laki/laki dan perempuan1

-1 Alat/alat penunjang< terdiri Mometer, pH stik dll



P!$"A%A&

!"#ATA$

MAHAS#S'A

M!D#A ( A)AT

P!$"A%A&A$* + -


menjawab pertan.aan

Mendengarkan dan

memperhatikan

bertan.a


alat/alat praktikum


kaset dan 0D

praktikum dengan

memperhatiakan alat


alat/alat praktikum


pengamatan bertan.a


praktikum

menjawab pertan.aan

white board, Spidol

E" E.ALUSI


F" PUSTAKA :




27/27



Press )td,1 )ondon


Sap Prak Anfisman

Documents