Kapakaisaisaa Ko Piyagingudingudan Kapakamoayana Ko ...

Kapakaisaisaa Ko Piyagingudingudan


Torowan ai ko

maongo sa

kaatawi ko

kapamanothol

pantag ko

kalilintad ago

simokut

Kapakamoayana Ko Kapaniorat AgoKapanonotholan Pantag Ko Kalilintad:

Kapakamoayana Ko Kapaniorat Ago Kapanonotholan Pantag Ko Kalilintad:

cc

Manga Olowan ko Kiyaatoraon: Lina Sagaral Reyes, Min-WoWRaijeli Nicole, Isis International-Manila

Manga Thatakdir ko Kiyaatoraon: Aileen Familara, Isis International-ManilaJanice Lopez, Isis International-Manila

Manga Ingumpuda ko Kiyaatoraon: Terry dc. Betonio, Min-WoWBianca Miglioretto, Isis International-Manila

Atoran ago Pandara: Ko Awiniyan: Jim MarpaKo Soludian: Alfredo “Bobong” Ancog, Jr.

Arta ago manga Toladan: Terry Betonio, Kelly Ramos-Palaganas,Aileen Familara, Lina Sagaral Reyes,Bianca Miglioretto

Somiyalinon sa Basa Maranao: Rocaira Racman-GumalNaguib A. Munder (Copy Editor)

Creative CommonsGiya Isis International-Manila ago Min-WoW na gomagalubuk ko libri a diipamagogopaan a kalangkapan. Sabap san, giyai a manga ompongan napipharoiran so kaosara ko apiya antonaa i misosorat sii basta so mangamisorat ago miyakalangkap sii na kapagadatan siran a maaloi siran. Khapakaypun aya a isorat pharoman basta adun a ikral a panalamat sa Isis International-Manila ago Min-WoW.

Kapakamoayana Ko Kapaniorat Ago Kapanonotholan PantagKapakamoayana Ko Kapaniorat Ago Kapanonotholan PantagKapakamoayana Ko Kapaniorat Ago Kapanonotholan PantagKapakamoayana Ko Kapaniorat Ago Kapanonotholan PantagKapakamoayana Ko Kapaniorat Ago Kapanonotholan Pantag

Ko Kalilintad:Ko Kalilintad:Ko Kalilintad:Ko Kalilintad:Ko Kalilintad:

Kapakaisaisaa Ko PiyagingudingudanKapakaisaisaa Ko PiyagingudingudanKapakaisaisaa Ko PiyagingudingudanKapakaisaisaa Ko PiyagingudingudanKapakaisaisaa Ko Piyagingudingudan

Torowan ai ko maongo sa kaatawi a kapamanothol pantag ko kalilintad ago simokut

cc


Manga OsayanManga OsayanManga OsayanManga OsayanManga Osayan

Pananadum 4

Pamukasan 6

Gintasan 1 Kapakamoayana ko Kapaniorat agoKapanonotholan pantag ko Kalilintad 9

Gintasan 2 Kitoladun ko Simokut: Kasangkapan kodii kandaludaluma ko Simokut 16

Gintasan 3 Kamamamai ago Kabababaye Pantag kodii kandaludaluma ko Simokut 21

Gintasan 4 Manga Insarat ko Dii manorat ago Dii manonotholan 26

Gintasan 5 Manga Okitokit ko Kasiyapa ko mangadii Manorat ago dii Manonotholan 38

Manga Kitab a Inosar 42

Mipantag ko Isis ago Min-WoW 43

Women Making Airwaves for Peace 44

Kapakamoayana Ko Kapaniorat AgoKapakamoayana Ko Kapaniorat AgoKapakamoayana Ko Kapaniorat AgoKapakamoayana Ko Kapaniorat AgoKapakamoayana Ko Kapaniorat AgoKapanonotholan Pantag KoKapanonotholan Pantag KoKapanonotholan Pantag KoKapanonotholan Pantag KoKapanonotholan Pantag Ko

Kalilintad:Kalilintad:Kalilintad:Kalilintad:Kalilintad:

Kapakaisaisaa Ko PiKapakaisaisaa Ko PiKapakaisaisaa Ko PiKapakaisaisaa Ko PiKapakaisaisaa Ko PiyagingudingudanyagingudingudanyagingudingudanyagingudingudanyagingudingudanTorowan ai ko maongo sa kaatawi ko kapamanothol pantag ko

kalilintad ago simokut


Pananadum

Kapakalubiya ko Mbidaan -Kapanothol a poon koMakamomoayan a Ilayan koKalilintad

Sii ko kababaloy niyan aopakat ko kabababayepantag ko kapakisisinabota

na giya Isis International-Manilana miyainungka iyan sa mala aoriyan o miyanggolaola koSeptember 11 na so somususuba manga bae ago pangilayan kokapakaphupantapantag o mangabae ago manga dato pantag komanga osayan ko kapakatotonggoago kalilintad na inisudup kopangilayanon o dimaniorat agodimanonotholan. Makaliyoliyoronna so masasangan o di manioratago dimanonotholan a kababaloyran a sowara o pagutao nasakamaoto mambo a inisudup.

So kapakatotonggo agokalilintad na mimbaloy a ayaboa makasasanganon na so mangasondaro na kiyalimungan sosambatan ko kadandan o pagutao.

Giya Isis International-Manila natiyarima iyan so pangoraw a Min-Wow sa kapakapagogopa iransa kapakambaal iran sa galubukpantag ko kapakamoayan okapaniorat ago kapanonotholanpantag ko kalilintad agokapakamoayan o radiyo opuphugingud. Giyai i sabap a sogalubuk a iningaranan sa “WomenMaking Air Waves for Peace”na miyapamikir a miyakaphusodko manga kiyasinagadan a Min-

4

Pananadum


manga pisukatao a adun asambatan iyan ko kapanioratago kapamamanotholan.

Aya singanin angkai a pamukasana galubuk ago so diron salakawlagid o disinanadan sa internetpantag ko kapakamoayan okapaniorat ago kapanonotholanpantag ko kalilintad agokatadiyam o di manonotholan komanga raiyo tano, ago ao mangapulaka na oba kalokalo na makaogo pai ko dikathukitakia kokapamanotholan pantag kosimokut ago kalilintad.

Raijeli Drogolagi Nicole

Isis International-Manila

Executive Director

WoW ago Isis sii ko kapanioratago kapanonotholan ko mangaradiyo o piyagingudingudan sii saAsia Pacific. Pinggastowan ai aCanada Fund for Local Initiatives.

Giyankai a pamukasan agalubuk a iningaranan sa“Kapakamoayana ko Kapanioratago Kapamanotholan Pantag koKalilintad: Kapakaisaisaa koPiyagingudingudan” napiyakathompok iyan sokiyatadiaman ago kiyasusubana galubuk o dowa opakat pantagko katotobayran ago diran dikandaludaluma ko kapanioratago kapanonotholan sii kopangilayanon agokapakaphupasod iyan kokiyasagadan o manga bae kotulo a pisinanadan iran amiyathundingan sa North-Western Mindanao sa Pilipinas komanga ragon a 2006 ago 2007.Diyarupaan ai o pithibarangan amanga tao a miyakapoon kopithibarangan a opakat ago

5


Kapakamoayana kodii Kapamanothola ko Klilintadago Simokut:Kapakaisaisaa ko MangaTotholan, Kapaginutao ago soPiyagingudingudan

Pamukasan

Giyangkai na toroan a mapapadalumon sopadaadat ago panarima

ko arga o mapiya a kapanioratago kapanonotholan amakasasagipoon ko kadandano pagutao. Tatarimaan ami sokapasang, guus ago randiar omaradika a kapaniorat agokapanonotholan kunaba sii boko di kathuragomabalaya kokapaginutaw tano ka sii pun kokapaka ogop iyan kokaphugingud.

Katii so katitimoan kopithibarangan a okitokit kokapiya a kapanonotholanbalabaw ron ko siranoto adimaniorat pantag ko kalilintadago simokut. Maapud sii pun sopithibarangan a okitokit ko dikandaludaluma ko simokut agomanga pamikiran amakaphupasod kokapakaphupantapantag omanga bae ago manga dato.Maapud sii pun so osayan kokapagongowi ko ginawa,

6


Mipantag ai ko andamanaya ikapagongowi tano ko mangagalubuk tano ago so mangakathuro ago manga toladan komanga tothol tano. Mipantagpun ai ko kapagongowi tano saginawa tano ago so mangapagutao a maapud ko mangatotholan tano.

Lina Sagaral Reyes

Mindanaw Women Writers, Inc.

Mindanao, Philippines

pamikiran ago paratiyaya osiranoto a dimaniorat agodimanonotholan.

Aya singanin ai na pantag kominisalimbago a mangapangilayan ago pamikiran kokapaniorat ago kapamanotholanpantag ko kalilintad odi na sosimokut ko kapakaphupantapantago manga bae ago manga dato.

Giyangkai a pud kokapususamilian a okitokit kokapaniorat ago kapanonotholanna kunaba ayabo amaphukaosor iyan na sokapuphunimoa agokapakaisaisaa ko mangatotholan ka maphukaosoriyampun so kapiya gokababaloy tano a mapiya adimaniorat ago dimanonotholana taman sa mabaloy tano amanga pipiya a taw asusagipaan iyan so kapakapiyao ingud iyan.

7


Lin

a S

ag

ara

l R

eye

s

8


Gintasan 1

Kapakamoayanako KapanioratagoKapanonotholanpantag koKalilintad

9

Kapakamoayana Ko Kapaniorat Ago Kapanonotholan Pantag Ko Kalilintad:10

Lin

a S

ag

ara

l R

eye

s

So manga totholan pantag ko kalilintad na mapakay amapakamoayan iyan so araparap ko malintad a kapamolongiko simokut. So kapaniorat ago kapanonotholan pantag ko

kalilintad na phagosar sa manga kasangkapan ko dikandaludalumako simokut ago kasulimbutad pantag sa kapakamoayan o ontol agotarotop a kapamanotholan. Puphukabugay sa toladan o lalan kokapakathotompotompok o manga totholan ago so khurandiyaran odiran dikapaniorat ago kapamanotholan lagid o ongangun okapaniorat ago kapamanotholan.

Maphupadalum ko kapaniorat ago kapamanotholan pantag ko kalilintad naso pangilayan ko kapakaphupantapantag o manga bae ago manga dato.

Kapakamayana na maana a so kabugi sa mala a pangilayanko pukhasowasowa,sabap, butad, bandingan lagid o simokutodi na morala, a phapasod ko layanon sii ko pantag kokababae ago kamamamai.Kandaludalum a pantag ko kabababai ago kamamai napagimbistigarun iyan i andamanaya i kakharambit o manga bae agodato odi na so mbidaan o kararambit iran ko phukhasowasowa.


So kapaniorat ago kapamanotholan pantag kokalilintad na mapapadalumon so di kaplolobaa kokalilintad, a galubuk o madakul a taw ago so manga

ompongan a dinggiloba ko kalilintad ogaid na kunaba giyaikaompongan. Giyoto i sabap aso kapaniorat ago kapamanotholanpantag ko kalilintad na kunaba so kipanolonun ko kalilintad.

So dimanonotholan a makaookit ko kapaniorat ago kapamanotholanpantag ko kalilintad na maphumanotholiyan pun so simokut apukhuosaran sa sandiyata ago kapangarasi ogaid na sii kokapakadadalum, katatarotop ago kaiisaisa.

Giya thondog saya na purawatun ko Makamomoayan a Kapanorat agokapanonotholan pantag ko Kalilintad a makakapopoon ki ProfessorJohann Galtung a inumbaalan isako 20th & 21st centuries.

Kapaniorat ago Kapanonotholanpantag ko Kalilintad ago Simokut

Kapaniorat ago Kapanonotholanpantag ko Kapakithidawa

I. Kalilintad/SimokutI. Kapakithidawa

l Ayabo a phugilayn na solamalama a di thidawaan, oantawaa I phukataban/phukadaag

l Ayabo a phugilayn na so mangadato a pukhupoonan o mangapamikiran lagid o manga sondaro,olowan o ingud, gobirno odi na polisa sirambo l pukhu-poonan a mangapamikiran

l Kasusundita o antawaa i miya-onamangarasi

l Kambabanoga ko pakapoon osimokut, so kapakaphupantapantag,so manga antap iran, ago so da akadai

l Kapangilaya ko sabap akiyarambit o manga bae ago mangadato ko makaphupantapantagrakhus o kabubugi sa mala apangilayan ko kapakadaag

l Kalulukai ko langon a lama, oras,sabap ago khuoriayan odi nakhuondasan

11




I. Kalilintad/SimokutI. Kapakithidawa

l Kadalongi ko titho a sabap/simokut

l Kiphurakhusun ko di pud ko totholo sabagi ko sabaad

l Katatarimaa a so manga tao iawida akal ago kaphugilaya koantawaa I phukataban/phuka-daag

l Kananayawa/kapakatatanaa kokaphukatalingoma o kapanga-rasigo bo pamanothola

l Ayabo a phugilayn na so pukhuilayo mata a khuonda-san okapangaras lagid o kada o omor,kabinasa o pithumo-tamokan

l Kitoladun ko manga bae ago mangawata sa siran na kalimolimo amiyarambit ko simokut (Inao ilayaniyo man a inikidiya iranai komanga bae ago manga wata?)

l Kalimungi ko kababaloy ran amanga manosia sa isayan siransa manga pangangayamun

l Katokawi ko titho a simokut

l Kabugi sa sowara ko langon amakaphupantapantag lalan kokapasisinabota iran

l Katarimaa ko simokut sa ayaawida akal ogaid na mbugan samala a oras ko kaphulolobaba kokapia a okitokit

l Kapananggila onaan o dapunkaadun o kapakitidawa/kapangarasi

l Kandalundaluma ko di tantomaiilay a khurompakan okapakithidawa lagid o kariringasao pamikiran ago so kaphugingud

l Kitoladun ko manga bae sa mala Isangan ko lapusumbii ko simokutsa katuragombalay sa kalilintad

l Di kapakalipati ko kababaloy ran amanga manosia

12


II. Kapangilobaa ko bunarII. Kapakiilailayin a kapanonotholan

III. Kapakataralbia ko kadandan o pagutao

III. Kapakataralbia ko sabaad ko pagutao sabap ko ingaran ago kadato iran

IV. Kanggilobaa ko bolongIV. Kapakataralbia ko kapadaag

l Katokawi ko kapamagakal l Katokawi ko kapamagakal o mbala

l Kapakitokawi ko langon akasasapungi ko bunar

l Kailaya ko kariringasa o mangadato ago tatamokun

l Kipanundisunditun ko manga rarataI saatan

l Kapakataralbia ko kunaba sokodana di mangingimasadan

l Kailaya ko kariringasa o mangapagutao lagid o manga bae, lokus agowata ago so manga pukhumurumuran

l Kaingarani ko manga rarata Isaatan

l Kabugi sa sangan ko mangadi mangingimasadan a sokodan

l So kalilintad na phukamoayan omakapagomana so kapakadaagago “ceasefire”

l Kapagumaa ko kapangingimasadanonaan o di kapakamoayan okapakadaag

l Kapakataralbia ko kaphugingud amapupugung/makokontrol osabaad ko sabagi

l Kapuriparado ko isa puman akapangarasi

l So kalilintad na phukamoayan omakapagomana so kapaka-daag ada makaokit sa kapa-ngarasi

l Kapakataralbia ko kalilintad agokapananggilai ko kapangarasi

l Kapakataralbia ko kapia okaphugingud ago so kalilintad

l Kambabanog sa bolong,kathuragombalay ago kapuririlai

l Kapamagogopa ko Kapamokhag“tano”



13


Kanggiragiraya ko simokut na aya kadakulan amaapud sii na so kapanngila o ba makala so simokut.Giya i na kalilid a diyon pud so kapasada ko madalum asabapan o simokut ago kunaba kabugai sakaphasadaon.

Kampangimasadan na kapuloloba sakapakasisihabota o mbalabala ko simokut sabap kokapasada ko sabap nggolalan ko katarimaa ko okitiyana piyagayonan a phakabugai sa kapakapiya o diikanggiginawai ago monga sa mapiya.

Kasambii ko Simokut maana so kitogalinun kopangilayan ago panarima ko pimbidabidaan, apagawatun ko kapakadaag ago kadadaagi na phukaraninko lombos a kapakadaag, maana kabolongi ko simokut.Aya manga pud sii na so kapakadaa ko kaluk, dikapususariga, kaphurang-koma ko madakul a tao agoso kapaganada ko di kapakasisinabota.

Katharagombalaya ko kalilintad maana a so mangagalubuk a tatagoon sa ginawa so mawatan a khuondasan akathuragombalaya ko kapaginutao ago kaphugingud,kanggobirno, ago kapagopakat sa aya antap iyan na sodi kambabanoga ago di kapamolongi ko manga simokuta di makaokit sa kapangarasi. Giyai na puphukaokit sakatarimaa a aya taralbi na so kapuririlai,kapangingimasadan, ago kathur agombalaya ko lalayona kalilintad.

Kapakaisaisaa Ko Piyagingudingudan 15

Lin

a S

ag

ara

l R

eye

s


Gintasan 2

Kitoladun ko

Simokut:Kasangkapan kodii kandaludaluma

ko Simokut


Lin

a S

ag

ara

l R

eye

s

17

So toladan o simokut na giyai i mala a phukaogop akasangkapan ko manga dimaniorat agodimanonotholan o kasawai ko simokut, kitoroon ko

misasangkoton ago so pithibarangan a manga pangilayanago pamikiran iran. Diniyan dimaphuro so kagudama osiranoto a dimaniorat ago dimanonotholan komathutalogudam o masasangkot ko simokut.Pukhulukaan iyampun so pud a lalan a manga bago alalan ko kapamanothola ko simokut. Inosar ami sii sokitoladum ko simokut a poon ki Lynch ago McGoldrick.


Kitoladun ko simokut

Kasangkapan 1. Kitoladun ko mararambit kosimokut

l Antawaa i masasangkot odi na mararambit kosimokut, maana antawaa i khudaan? Dingkathumana ko dowadowa a sagorompong amakaphupantag. Sii ko kadakulan ko mangasimokut ko kaphugingud ago politika na madakul apithibarangan a manga taw, sagorompong, olowan,dimangongonotan, ago dimangongogopan alangondun misasangkot ko simokut.

l Antonaa i kibibida o randiyar o simokut ko mangabae ago so manga dato? Mapakay amakambidabida sa pangilayan so manga bae agomanga dato a makapopon ko mbidabida aompongan odi na mapiya maiisa sa omponganogaid na di siran matataayon.

l Antawaa i kalalabitan a manga ingud ago antawaa imakalalabit? Tompokun ka so simokut ko pakapoonago kapuphuginutao o masasangkot ko simokut?

Kasangkapan 2. Kitoladun ko mangamakikinaanglan ago kaluk?

l Antonaa i pithibarangan a kadato, makikinaanglan,ago mapakay a sangkaan a ginawa o langon amakaphupantapantag a misasangkot ko simokut?


AntawaaMasisinganin

IpukhulukMakikinaanglan

Panamaringka a mibilang so pangilayanon agopamikiran o manga bae.

l Antonaa i kailangan o omani isag? So kailangan napudon so kabunar.

l Antonaa i manga ipukhaluk? Kunaba sobo somiyaaloi a ipukhaluk ka pudon so ipukhaluk o mangagropo. Phakaogop so kaaloya ko ipukhalut amararambit iyan so paparangayan o tao.

19

SO SAMOK

Antonaa a

simukot?

AntawaaMasisinganinIpukhulukMakikinaanglan

AntawaaMasisinganin


AntawaaMasisinganinIpukhulukMakikinaanglan

AntawaaMasisinganin


Rawataun a Toladan ko Simokut


So simokut ago kapangarasi odi na minitaralo akapurangit na mbida sa mapumamaana.So simokut na kunaba maoolog ko songkulid, antaa ka batonganay a phukabinasa ka mapakay punai a makabolossa mapia. Sopuman so kapangarasi odi na minitaralo akapurangit na ayadun a lalayon a randiyar iyan na odimorala na kasakiti ko pagutaw.

Kapangarasi. Giyai so kariringasa o kadandan o pagutaosabap ko di mapia a kiathuragombalaya ko kapaginutao,kaphugingud, kandato, ago kapaningkawiyagun. Aya mangaibarat ai na so kada a kawiyagan, kadakul o di phukakan,kada a walay ago so di kaputhuthumboa.

Da a Kapangarasi. Giyai so mipantag ko malintad akapaginutao rakus o pangilayan ko di kambabanoga kokapukhuda o manga simokut.

Kasangkapan 3. Kandaludaluma ko toladan

l Ba so manga makikinaanglan ago andamandam oomani sagorompong na mitotolad iyan somasisinganin iran? Puphukaogop ai ko katokawi kotitho a migagaib a masisinganin a taralbi a katokawiron ago karinayagiron o manga dimaniorat agodimanonotholan.

l Antonaa i pilagilagidan o langon a misasangkot kosimokut pantag ko pamikiran ago kapagarga?Antonaa i patot a okitokit a kapangingisu i pagosaruno manga dimaniorat ago dimanonotholan?


Gintasan 3

So Kamamamai

ago Kabababaye

sii ko

Dii kandaludaluma

ko Simokut

21


Lin

a S

ag

ara

l R

eye

s

So lamalama o kapaniorat ago kapanonotholan arakhus odiron di naggalubuk na da a kalapis iran amay ka tarimaan iranso kapakamomoayan o pangilayan ko kapakaphupantapantag omanga bae ago manga dato sii ko langon a di manggolaola, okitokit,di kasinagadan o pithutanggisa ago manga opisina rakhus o ma-nga morala ago manga simokut. Aya di sii salakao na so mangabae rakhus o manga miskin ago da sowa iyan na adun mambo amanga tothol, ilmo ago pamikiran iran ko pumbasaan I langon ta-man. So kalimungi ko khiogop o manga bae bapiyapun so sira-noto a di managontaman sa kapuphuginutao iran puman oriyan okiyamoralai kiran na di phukaogop ko kapakadayamang o dikapa-manothol ago kasaboti oriyan o ‘tsunami’ ago so pud pun amadakul a pukhusowasowa. (Joseph, 2005)

So dimaniorat ago dimanonotholan a tatagooniyan saginawaniyan so kapakaphupantapantag o manga bae agomanga dato na makaririparado ko di niyan dikambabanoga

ko tod o kathidawa a phukaogop ko katoona ko bolong o simokut.

”

“


Dii Kambagobagowi ko manga totholan a

pagosarunon so ilayan ko kaatawi.

n Katii so pithibarangan a manga pakaisa a mapakay aipangingisa o manga dimaniorat ago dimanonotholan onaanodirampun kisoratun ko manga tothol iran:

n Anda matatago so bae sii ko tothol?

n Antonaa i okit a kapakabagur o tothol a khiogop o kaatawi kokamamamai ago kabababaye?

n Antonaa i pithibarangan a manga sangan o manga bae agomanga dato ko tothol ago andamanaya a kiisopi ran ko mangapangilayan ago pamikiran sii ko tothol?

n Antonaa i mabagur a kapakaphupantapantag o manga baeago manga dato sii ko di kanggiragiraya ko kadato komakaphupantag ko simokut, sii ko di kapamamasadan, sii kokapakabubutad o ingud, ago sii ko kapakabubutad okaphumiliya? Antonaa i okit a maolad a kapagosaya iran kodimanggolaola?

n Antonaa I pimbidabidaan o randiar o manga pukhuolaola agoparaatoran ko tothol sii ko manga bae ago dato?

n Andai matutundo a kaphugogopaan sa phuntagan o kamamaiago kababaye? Antonaa I sokhodan a manga lamalama agosinganin ago makikinaanglan iran?

23


Lin

a S

ag

ara

l R

eye

sSo kaatawi na mitotoro iyan so kambibidaan a pakabutad omanga bae ago manga dato sii ko kambobolawasan.

So kamamamai ago kabababaye na mitotoro iyan sokapakaphupantag ago masasangan o manga bae ago mangadato sii ko kaphugingud.

So masasangan o kamamamai odi na kabababaye napuphukiilay niyan so kiyambaabaada ko manga galubukago atastanggongan o manga bae ago manga dato amakaphupasod ko kalalayaman a pakabubutad antaa kataritib ago igma ago so kanggobirnowi ko piyagingudingudan.


Sii ko October 31, 2000 na giya United Nations Security Council(UNSC) na palaya irandun piyakaokit so Resolution 1325. Giyai ipaganay pun a pangitaban a makaaantap ko rarad o kathidawa siiko manga bae, a kikilalaan iyan so di kabubugi sa arga ago osbako manga khiogop o manga bae pantag ko kalikaye ko simokut,kapakamoayan o kalilintad, kapamolongi ko simokut,kathuragombalaya ko kalilintad, ago kabugi sa mala a pangilayanko kipantag a lagid ko siranoto a manga dato.

Manga panguni o UNSCR 1325 :

l Kapakadakul o manga bae ko kabugay sa takdir sii kopithibarangan simokut, kanggiragiray ago so kapamolongi ron;

l Kabugai sa linding ko makikinanglan o manga bae, pudon somanga bakwit;

l Kapakalaa ko tabang ko manga bae a phagogop ko diikatharagombalaya ko kalilintad ago so kipagodasaan sii komanga opakat a manga bae;

l So di kapakalidasa ko siranoto a manga tao a puphukarimpasko manga bae a di thuragombalay ko kalilintad;

l Irakus so manga bae ago manga dato sii ko U.N. ko dikathuragombalaya ko kalilintad ago so dikanggiragiraya kooriyan o simokut ago sii ko manga tothol a UN ago SecurityCouncil Missions;

l Pagakon so makikinanglan o manga bae ago bagowaraga sii kokapusabuta kiran ago so manga kabunar iran.

Resolution 1325 pantag ko manga Bae, Kalilintad agoKapakalilidas

25


Gintasan 4

Manga Insaratko Dii manioratagoDii manonotholan


Bia

nca

Mig

liore

tto

Andamanaya i kaosara o manga dimaniorat agodimanonotholan ko tarompong okapakaphupantapantag o manga bae ago manga

dato sii ko gawigawii a manga galubuk iran? Giyangkaia gintasan na imbugay niyan so pithibarangan a mangapipiya a insarat pantag ko kapakamoayan o kapanioratago kapamanotholan sii ko kalilintad.

27


Kalilintad/Simokut a OnayaniyanKalilintad/Simokut a OnayaniyanKalilintad/Simokut a OnayaniyanKalilintad/Simokut a OnayaniyanKalilintad/Simokut a Onayaniyan

l Pamanothola niyo so mbala ko simokut. Sambian sokabubugi sa mala a pangilayan ko diran di kanggarotaya sapangilayan ko kadandan o pagutao a mirarakhus ko simokut.

l Lupasa niyo so makikinaanglan o manga olowan ago mangaala i tamok ago kadato. sa ayatano irakhus so kadandan opagutao, manga bae antaa ka manga dato.

l Pagaargaa niyo so kapakathutalogudam ago kaluk omakaphupantapantag sa mulagid a kapamanothola niyo ron.

l Aya lalayon a makukunal a misasangkot odi na pukhulabitansii ko manga simokut na so manga dato sabap ko mangasangan iran lagid o manga taribasok, padagang,dimaninindugan ago manga pud ko manga ompongan.So manga bae na lalayon pukhulipatan oba siran mambopukhurambit. Tagoon sa ginawa so sabaad ko manga baeko masasangan iran lagid o dimangintagon, taribasok,padagang, pangangaol, manga ina ago manga morit.

l Butadingka sa pangilayan so manga bae sa kunaba siisirambo maapud ko pukhuringasa ka di siran mambo dimakambagobago.

l Kunalaniyo a adun mambo a pimbidabidaan o manga bae,masagorompong sa mathutanggisa.


l Pamaganada niyo so kanggonai niyo ko manga kasangkapanko dikandaludaluma ko simokut lagid o kapanolad pantag kokasambii ko makaookit sa pangilayan ko dowa a dinggarotayasa pangilayan ko madakul a makaphupantapantag.

l Pakambidaa ngka so matag sarag a akal ko titho. Oba aduna putharo na aloyaniyan so ngaran iyan ka anonmisanggolai so putharon iyan

l Pananggilai niyo so manga pamikiraniyo a kapangampilampilodi na di katutumbo sii ko kababaloy niyo a dimanonotholanpantag ko simokut. Aya ibarat iyan na so manga bae adimanonotholan na ba marambit o piyangasasagadan iran akapangarasi so kapiya a kapamanothol iran.

Bunar a OnayaniyanBunar a OnayaniyanBunar a OnayaniyanBunar a OnayaniyanBunar a Onayaniyan

So kasulimbutad na isa a okitokit ko kitogalinun kopangilayan ko di manggolaola odi na awida akal ka adunkabugi sa salakao odi na mas mapiya a pangilayan odi namaana. Sii ko di kapangingima-sadan na giyai a okitokit Iphugosarun ko kaphugokasa ko simokut adun mapotol sokandado a makababalamban ko katoona ko kapa-molongodi na kapangingimasadan.

29


Taralbi a makunal o manga dimaniorat ago dimanonotholan sorandiyar o manga ringasa sii kiran ago so salakaw kiran. Sokakunala sii na phukaogop ko kapamanothola ko ringasa sa ontolago tarotop.

l Pagosaya niyo ko siranoto a pungingisuaniyo so mangabitikan lagid o ino kano roo matatago, antonaa a tothol i isoratodi na phunotholun iyo, anday kathuy a kaphungi-ngisu iyo,anday kaphukaliyo o tothol ago ino taralbi a mimbitiyarai niyosiran. Ondamai niyo pun so taw a phungingisuan iyo oantonaa i kabaya iyan ago di niyan kabaya mandagdi.

l Panagontamani niyo a mapakaoway niyo siranoto a phu-ngingisuan iyo ago sabotun iran so maana a ipurekord iyosiran. masikun a taralbi a mainungka phuroman sii kokatatabowi ago mapasad so kapangingisu amay amay naaduna a miyathutaro iran a mapakay a makabinasa kiran sapukhuori a alongan.

l O sii puman sa radiyo na mapakay a sambian so sigung alago o puphungingisuan ka an kapalagowi so piligro amapakay a kasinagadan iran amay ka miyakilala o mangaridowai iran so lago iran. Sopuman so di makaputhuro namapakay a sukano dun i panonotholan ko kiyasinagadan iran.

l Pagadati niyo so panagontaman iran ko kakowaa iranphuroman ko kaliwanag a kapamimikiran ago kalunggao akapakanggiginawa oriyan o manga piyakasisingay akiyasinagadan iran. Giyai i mapakay a lalan ko kapiya akisinabotaaniyo kiran.

TTTTTao a Oao a Oao a Oao a Oao a Onananananayyyyyaniyaniyaniyaniyaniyananananan

30


l Pakisaboti niyo kiran a aduna sangkaan iran ko kapum-bibitiyarai niyo.

l Sasanaingka a adun a manga sumbag iyan a mbaram-barang idansal lagid o kaluk, kamamala, kagoraok, ago so manga pudsan. Panagontamaningka a langon ka katilagadan.

l Aya kaka sa lalag na so katigur. So siranoto a miyaka-salikudantaa ka miyaka ligtas ko ringasa na mabolobolo akapakapamanothol iran sa ontol. Buginiyo siran sa oras.

l Pakatanaa niyo so pithibarangan a okit ago waraan akasumbaga iran ko manga pakaisu iyo. Kunaba o gomoraoksiran na basiran di thuros mamanotholan. Pakatanaa niyo duna kitarosun iran ko manga totholan iran.

l Panagontamani niyo a diran kalimbanan so manga taralbi amapanothol iran. Aya moripori a pakaisu iyo na ino o badadun a kiyalipatan iranon mamanothol?

l Panaggilai niyo oba kamoralai so di niyo di pangingisuan sii koonaan o daniyo kirampun kapangingisui. So manga dimanioratgo dimanonotholan na diran khulinding so manga tao koantonaa I mapakay a mangolaola iran sabap ko kapudiran kodi kapamanotholan.

Lin

a S

ag

ara

l R

eye

s


l Tarimaa niyo a so kapangarasi sii ko solud a walay namapakay a manggolaola ko apiya antawaa a manosiya.

l Pamanothola niyo sa ontol ago tarotop so kapukhu arasi komanga bae ago manga wata.

l Pakalaolada niyo so lamalama o phumanotholan iyo.

l Di niyo ron pagupuda ko manga tothol iyo so mapakay amapakaito iyan badun so kiyaringasaan ago kiyaarasan. miyakasalikud odi na miyakaligtas sa kiyalindinga iran saginawa iran.

l Bugi niyo sa mala a pangilayan so panagontaman omangamiyakasalikud odi na miyakaligtas sa kiyalindingairan sa ginawa iran.

l Pananggilaan so kaosar sa basa a ba aya mitoro iyan naso kapanunditi ko miyakasalikud ko manga ringasa lagid omialugus.

l Pananggilaan so kapamanothola ko titho a ngaran okiyaarasan.

Ayadun a lalayon na odi matago sa kalilid na mitaralo sokapamanothola ko ringasa ago morala a kiyasinagadano manga bae ago manga wata. Sii ko oras a kathidawa naso dimaniorat ago dimanonotholan pantag kokapakamoayan o kapaniorat ago kapamanotholan kokalilintad na bugan iran sa mala a pangilayan somuronironi a dipukhuimolungan a randiyar o kapangarasibatabolabaw ron so kapangarasi a makanggogolalan kokapakaphupantapantag o manga bae ago manga dato.


Lin

a S

ag

ara

l R

eye

s

l Pangingisuan so manga bae o andamanaya i kapakasasalikudiran ago antonaa i manga bolong a khimosawir iran.

l Panagontamani niyo a katoona niyo ko manga bae ago mangawata a miyarambit ko simokut na pamanothola niyo pun sokiyasinagadan iran, manga pamikiran iran ago masisinganin iran.

l Pamangilobaa niyo so pud a manga pamikiran a phukaogopapiya anda siran phukapoon. Mosawirun niyo ai ko mangaolowan na pamanothola niyo so pamikiran iranon.

l Lalayona niyo so kapamanotholan ko paraatoran o kalilintadmapiya sii ko oras a kadudukhui ko kathidawa. Pakiilayin iyoso panagontaman o manga bae ko dikathuragombalaya kokalilintad oriyan o simokut.

Bolong o Simokut a OnayaniyanBolong o Simokut a OnayaniyanBolong o Simokut a OnayaniyanBolong o Simokut a OnayaniyanBolong o Simokut a Onayaniyan

33


So basa na kaaawidan iyan so dadabiatan sii ko kapugingud.Maito so manga basa a di makaaaawid. Pananggilaan tano somanga basa a phugosarun tano oba salakaw a mitolad iran.

l Pamilia niyo so manga basa a tarotop, di-phukaaras, di-phungampilampil, bubugan iyan sa pangilayan so simokut, agopakathithimbangun iyan so manga bae ago manga dato. Aya ibaratiyan na mbida so kapuliligus ago so kambabangonan sa walay.

l Osarun so basa a kunaba pukhagudiyan taon, di iphakaito, agomaongo a basa. Paganada ngka so bago a okit o katharo agokisoratun ko bae ago dato a ndatar. So manga bae na pukhailai ron.

l So manga basa a maphakaito iyan so pud (malaikababaya,mataid ...) ago phukakokom ko pud a manga kasusunditan.

l Osaraniyo so basa piyapiya:Ø Pananggilaan pun so kaosara ko basa a ‘Muslim’ odi na

‘Christian’ pantag ko di kanggogoda ko manga di mangaras.Ø Pananggilaan so kaosara ko manga basa a ka da a kokoman

o rarangit, mitataralo a kasopak, mitataralo a kaonot agominitaralo a kupit.

Ø Pananggilaan pun so kaosara ko manga basa a minitaralo alalong, tonganay a marangit, masopiit ago minitaralo a dimurarasay sa tao. So kaosara sii na lagid oba niyan pukhitoroso kapanampitampil o di maniorat ago di manonotholan.

Ø Pananggilai niyo so kaosara ko manga basa a lagid omiyalaslas, di niyandun mipunindug a ginawa niyan, piyakaka-pukapud, morala. Giyai a manga basa na matag iran badundi pamanothola o antonaa i mapunggo-laola ko manga tao.Aya pamanotholun na antonaa i miyanggolaola. Ipagisu puno antonaa i mathutaligdam iran, antonaa i mapipikir iran, agoandamanaya i kapaka-linding iran.Pananggilaan so kaosarsa ribat a basa a di kamamantokan so ontol a mapumamaanairan lagid o morala, kapamono, kapolang ago kapuliligus.


So dimaniorat ago dimanonotholan na mala a khasangan iran kokinggolalan sa ngkai a pangitaban a UNSCR 1325:

l Panagontamanan so kimbitiyarain ko langon amakaphupantapantag ko simokut sa kinggolalan angkai aUNSCR 1325.

l Pakamosawirun so manga opakat a manga bae kopiyagingudingudan pantag ko UNSCR 1325.

l Sii ko dikapangingimasadan na pakadarpaan so manga bae.Amay ka da a phukadarpa a manga bae na pakamosawirun somanga opakat o manga bae ko piyagingudingudan amay kamasopak so UNSCR 1325.

l Amay ka matago ko manga masisimokut a manga ingud sosondaro o gobirno na amadan siran o miyasinanad siranpantag ko kabunar o manga bae ago so UNSCR 1325.

l Amadan so thutandingan ko dimbakowitan o antonaa I okitokita sambatan iran ko manga bakwit ago so kabunar o mangabakwit a mapapadalum ko UNSCR 1325.

l Amay ka piyagayonan so kapakamoayan o kalilintad na amadaniyo I kisosolud o UNSCR 1325 ko kapasadan ago antonaa Ikala a pirak a misusunggay ko kinggolalanunon.

So United Nations Security Council Resolution (UNSCR)1325 pantag ko manga Bae, Kalilintad ago Kapakalilidassa morala ago siksa na manonompang ko langon amimbro sa United Nations.

35


Te

rry

Be

ton

io

l Sii ko kathuragombalay oriyan o kaadun o kalilintad na amadan soparinta ko ingud , so sondaro o gobirno ago dimangongogopana makapopoon ko manga pud a ingud sa doniya o miyasinanadsiran ko kapagadati ko kabunar o manga bae ago so UNSCR1325. Amadan siran pun o antonaa I okitokit iran ko kibuganiran ko makhikhinaanglan o manga bae ago katangkuda ko ogopiran ko kathuragombalay a mapapadalum ko UNSCR 1325.

So manga pud a kabar odi na naginin san pantag ko UNSCR1325, na pangaip kano ko www.PeaceWomen.org odi nawww.un.org/events/res 1325.pdf.


Giyai thigiran a so manga tao ko manga totholanna siran i somiyorat ko manga totholan iran.

l Pamanguniya niyo so manga pamikiran ago mosawir iran.Panagontamani niyo i kirakhus iran ko manga totholan.

l Bugan iyo ko ingud a makabugay siran mambo sa programaantaa ka thothol iran.

l Phurowa niyo kiran so manga katao niyo sangkai a galubuk.

l Mosawiri niyo siran ko butad ago ogopi niyo siran ko ilmo atiknikal.

37

So manga dimaniorat ago dimanonotholan na aduna kapaaran iranko kapamimilia iran o antonaa i phumanothlun iran ago andamana-ya i kaphumanothola iranon. Diyai di makambaal sa di makathithim-bathimbang a kapakaphupantapantag o manga dimaniorat/dima-nonotholan ago so manga taw ko tothol iran. Giyangkai a parti-cipatory media approach a lagid o kapamanotholan sii ko mangaradiyo ko manga piyagingudingudan na pukhubugan iyan somanga taw sa kapaar a makapamangupud ko di kanggiragiraya komanga totholan kiran. Pagosaya niyo kiran so kaphukabutad omanga tothol ka adun kapalagowi so di kapakathimbathimbang okapaar ago sangkaan.

So Okit o dii pamagogopaan aSo Okit o dii pamagogopaan aSo Okit o dii pamagogopaan aSo Okit o dii pamagogopaan aSo Okit o dii pamagogopaan aKapamakalangkap: Pagosarun soKapamakalangkap: Pagosarun soKapamakalangkap: Pagosarun soKapamakalangkap: Pagosarun soKapamakalangkap: Pagosarun so

radiyo ko Piyagingudingudanradiyo ko Piyagingudingudanradiyo ko Piyagingudingudanradiyo ko Piyagingudingudanradiyo ko Piyagingudingudan

Kapakamoayana Ko Kapaniorat Ago Kapanonotholan Pantag Ko Kalilintad:38 35

Gintasan 5

Manga Okitokit ko

Kasiyapa ko mangaDii maniorat agoDii manonotholan


“…. Sukami na di kami maniorat ago dimanonotholan ainggogolalan ami so galubuk ami a dikapamanothola ko mangakabar, manga totholan, manga toladan o kamboko. Pukhusakitankami mambo. Igira na ayadun a balas ami na sodun sokapukhubugi rukami sa okor a kapakaogop ami.Puphunagontamanan ami a di amin di kinggolalanun ko mangagalubuk ami na puphukapiya a ginawa ami. (Frank Ochberg,2001)

So manga dimaniorat ago dimanonotholan na mbarambarangdun a simokut a pukhubolangan kiran a pukhusabapan kokapukhutago sa piligro o ginawa iran ago kapuphukaawid a

akal iran. Mapakay a malubod a kasakit iran ko bithowan iran sasecondary traumatic stress disorder (STDS, kabokula kokapangampudi, odi na sundita ginawa. Aya manga waraan omakagugudam sa STDS na mitaralo a kaluk, kapanonoosi ko mangararata a kiyasagadan, ago kapipikira lalayon ko kapakathutalogudamo salakaw a taw. So kabokula ko kapangampudi na pukhugudam omanga taw igira a makasaibarat sa kiyalunganan siran sa gagawodi na apiya antonaa san a kagudam. So puman so mangadimaniorat ago dimanonotholan na puphukagudam sa sundita saginawa igira tonganay ran a inirorad a ginawa iran kokapakathutalogudam o siranoto a piyatayan sa igira na pusunditaniran a ginawa iran ko kapakathutalogudam ago kapakamboboko omanga pud a taw.

So manga taw a lalayon marararang ko ringasa na masikun amakathulogudam mambo sa ringasa a pamikiran agokambobolawasan lagid o kalalampawi, kathurambisa, mitataralo akapanigopan odi na kapamurug, kandrag, rarangit, di katatana apamikiran, ago so manga pud san.

39

”


Katii so pithibarangan a mosawir/insarat kokapagongowi ko ginawa o manga dimanioratago dimanonotholan a miyakapoon ko DartCenter for Trauma and Journalism:

Manga

Insarat

Kapagongowi ko Lawas:

n Mapiya a kakan ago dironkaphulupasi ago kapulogatpantag ko kapiya o lawas.

n Kapatorog phiyapiya.

n Kapakiilay sa pamomolong lalayon kaadun kalikaye so kasasakit. Kadukhuago kapaki pamusul igira pukhusakit.

n Kapamangibangkibang, kalangoy,kalakad, kanggitagita, kapagidaidaodi na kapulogat pantag ko kapiyakapakanggiginawa.

n Kabugi sa oras ko kambabangonan sa walay ago sodarodopa, kapakatorog sa tarotop, kadukhu sa galubuk,kapalagowi ko telepono, computer ago internet.

Kapagongowi ko Kapamimikiran:

n Kanggudagudaa ko ginawa.

n Kisoratun ko mapipikiir odi na kabatiya sa salakawa manga paniorat.

n Kandaludaluma ko dalum o ginawa lagidkapamakinuga ko manga pamikiran ka, panarima,olaola ago magugudam.

Aileen Familara


n Kanggalubuk sa pud a galubuk.

n Katokawi ko taman a khugaga o ginawa.Paganadingka so kapamanguni sa ogop agokandai ko di khugaga a galubuk.

Kapagongowi ko Magugudam

n Kabugi sa mala a pangilayan ko kapakabagur osarig sa ginawa makanggolalan ko kabantoga koginawa.

n Kapakipagupuda ko manga tao a phukapiyaon aginawangka.

n Kabugi ko ginawa sa oras a magudam so taman akagudam, kagoraok ago kasinga, so masakit agokapipiya a ginawa.

n Kapakaliyowa ko rarangit makanggolalan ko mangagalubuk lagid o manga sorat, kapamumugay,kalalakao ago kathuroa ko kasasangka.

Kapagongowi ko Paratiyaya

n Katokawi ko antonaa I mala ruka I pahala agokailaya ko darupa iyan ko kapuphuginutaongka kokamamanosiyai ruka a katawan iyan so manganganin san a di maphumasa a pirak lagid okakunala ko parahiyasan o doniya odi na sokapagumpudaan ko magaagama ko ingud.

n Katatarimaa ko pamikiran a ‘dingka katawan’ odina ‘katawn ka langon so manga sumbag’.

41

Manga

Insarat


o Ino adun a kiyatharoan akun ko darpa a songowan akunago andai kaphakakasoy akun?

o Bakun minimbitiyarai so manga tao pantag ko masosowa?

o Bakun katawi so basa ko ingud? Ba adun a makapusiripitirakun?

o Ino miyasigoro akun a so pagudaan akun na daakisasangkot iyan ko mbala ko simokut?

o Ba adun a mipagupuda akun sa kasong akun komasisimokut a darpa?

o Baa dun a pud a pagokitan akun obako khukalang?o Ba so nditarun akun na makaaayon ko lalakao akun?

o Ba ko somosolot sa nditarun a diako mipud ko apiya andako makaphupantag ko simokut?

o Ba ko sigorado a thurimaan akun so ogop o sondaro odi napolis?

o Ba adun a ig ago pangunungkun akun?

o Ba adun a bolombolongan a kaaawidan akun? Ba kokatawi so kaosara kiran?

o Ba adun a daphik akun ago panising?

o Ba adun a awid akun a manga karatas a mitoro iyan soantawaa ko ago so galubuk akun a kapaniorat agokapanonotholan?

o Ba adun a pito akun a khuosar akun amay ko makinaanglanakun?

Listaan o sowaan ko kasiyapa saginawa igira makakalang sa

dilikado a darupa.üüüüü


o Ba adun a linding akun sa ginawa ko pantag ko manga doti?

o Ba adun a pithibarangan a okitokit akun a kisinabotaan akunko opisina ko odi na manga pud akun sa galubuk? Bakunsiran lalayon di mitokawa?

o Ba so ‘cellphone’ akun na lalayon khupakay a phugosarun?

o Ba ko katawi so kalindingako sa ginawa ko sii ko manga“teargas, smoke bombs, land mines, ago so pud a dimbuto?

o Ba adun a okitokit akun a kalindingako ko manga miyatimoakun a manga totholan a dirakun makowa, maagao odi namapamanukhao odi na kalindingako ko poonan iran a mangatao?

Amay ka so omor ka na dilikado na phakaogop rukaangkai a manga insarat:

o Obaka phukaonota o manga rarata o lalag napanundaningka siran. Dika kiran pakipumbono.

o Oba aduna phungangaluk ruka na mbitiyarain ka so olowaniran.

o Lalayongka puphunanggila ko dingka di kindolonaan komanga tao a dingka katawan.

o Paganadangka so kikarangun ka ko kadakul o tao, kawatano manga darpa ago taman o manga angul

o Di mapiya so kapanguda’da odi na kapakadaa ko mangapolis, sondaro, odi na apiya so manga wakil o manga rebel.Ayabo a karoranangka ko manga angul na odadun aphulagoyanon.

o So dimaniorat ago dimanonotholan na adun a kabunar iran asangkaan iran so imbugay kiran a galubuk a mapakay amakamorala kiran.


Manga Kitab a Inosar

42

Committee of Concerned Journalists.www.concernedjournalists.org

Cote, W. and Simpson, R. (2000). Covering Violence: A Guideto Ethical Reporting about Victims and Trauma. New York:Columbia University Press.

Dagapioso, M.F., Lasaca , M. C., Miglioretto, B., Objaan, P.and Reyes, L.S., (2007). Women Making Air Waves forPeace: Training Modules by Mindanaw Women Writers, Inc.and Isis International-Manila, www.isiswomen.org

Dart Center for Journalism and Trauma. www.dartcenter.org

de la Cruz, P. A. , ed., (2004). Women in the News: An IsisGender Equality Toolkit. Philippines: Isis International-Manila.

Joseph, A. (2005). Gender, Media and Tsunamis. India Together,February 2, 2005. http://www.indiatogether.org/2005/feb/ajo-genmedia.htm

Lloyd, F. and Ross, H. (2005). Gender, Conflict and Journalism:A handbook for South Asia. Kathmandu: UNESCO and NepalPress Institute.

Lynch, J. and McGoldrick, A. (2005). Peace Journalism.London: Hawthorn Press.

InterPress News Service, (2000). Revised IPS Gender andDevelopment Glossary. Rome: IPS .

Ochberg, F.(2001) “When Helping Hurts,”www.giftfromwithin.org/html/helping.html

Search for Common Ground, www.sfcg.org


Giya Isis International-Manila na opakat o manga bae akunaba pud ko gobirno a masisinganin iyan sa kapaniorat agokapanonotholan a bubugan sa sowara so manga bae bolabawron sa makapopoon sa pagabagatan. Makapaparatiyaya a Isis koguus o manga bae ko kapud iran ko kapakalangkapa iran ko mangakatao ago kiyasinagadan iran makaokit ko pithibarangan a okitokit akapamanotholan. Giya pun a Isis na tatarimaan iyan so makaookitsa pangurar a ipumbugay o di kapakapagungunungun,kapurarangkom ago so naganin san a phukabalamban kokapakamoayan o kapagintolanun ko kadandan o pagutao.

Giya Mindanao Women Writers Inc. (Min-WoW) na opakat omanga dii manorat a gomagalubuk ko dii mamakalangkap, ko diitontotan sa ilmo a kamphagingud a onayaniyan. Min-WoW napakalulubi niran so kapuphakaosor o kamapiyaan o manga diimanorat lagid o kapakalidas iran ko marata, kapasang iran ago somanga kapunar iran.Dii iran dii mbiyatun so manga pud iran ago so manga pud akaphagingud o onayaan o galubuk iran ko titho a kapamagosai,kapanorat ago kapanonotholan pantag ko kalilinatad, kapiya okapanimo sa manga karatas ago so bago a kapamakalangkap.


Katii so manga galubuk iran:l Training Workshops and Training Modules

Ø Women’s participation in peace buildingØ Engendered peace journalismØ Transformative potential of community radioØ Self-care strategies for journalists

l Radio Plugs on Culture of Peace and Cultural DiversitySo mipantag saya na inipamugai ko dii kambiyat sa Cagayande Oro, Zamboanga ago Cotabato poon ko dii mamakalangkapa manga bago.

l Torowan ai ko maongo a dii kapamanothola kokalilintad ago simokut “Kapakamoayana Ko KapanioratAgo Kapanonotholan Pantag Ko Kalilintad: Kapakaisaisaa KoPiyagingudingudan” (Inisorat aya sa basa Inglis, Bisayan agoHigaonon)

Langon o pasadiran na kukhakowa ko www.isiswomen.org

Isis Project Team: Raijeli Nicole (Project Coordinator), Aileen Familara (ProjectManager), Bianca Miglioretto (Resource Person/Trainer), Marion Cabrera(Module Developer), Pretchie Obja-an (Trainer), Janice Lopez (EditorialSupport), Naguib A. Munder (Copy Editor)

Min-WoW Project Team: Lina Sagaral Reyes (Project Coordinator); ProjectAssociates: Ma. Chona Lasaca, Terry Betonio, Lowida Alcalde, Imma RaeDagapioso, Ederlinda Fernandez, Nena Undag, Sorhaila Latip-Yusoph,Elvie Manaytay, Amanah B. Lao, Felleen Donggay, Becky de Asis, TessSuperioridad, Jojie Jasmin Cabasan, Ellen Red, Helen Grace Uy. ResourcePerson/Trainer: Maisie Faith Dagapioso, Rocaira Racman-Guma (Translation)

Women Making Airwaves for Peace na pithompokan a galubuka Min-WoW ago Isis International-Manila pantag ko kipuphunolonunko kapakamoayan o kapaniorat ago kapanonotholan pantag kokalilintad ago so kabubugi sa pangilayan ko masasangan o mangabae sii ko di kathuragombalaya ko kalilintad.


Thaduman

45


Thaduman

46


Piyakalangkap ai a Isis International-Manila ago Mindanao WomenWriters (Min-WoW), isako December 2007

Giya kalangkapan na onga o galubuk a Women Making Airwavesfor Peace: So kaosara ko radiyo o piyagingudingudan agomakamomoayan a kapanorat ago kapanonotholan pantag kokalilintad a kasangkapan ko dii katharagombalaya ko kalilintad.


Women Making Airwaves for Peace

Isis International-Manila

P.O.Box 1837, Quezon City Main, Quezon City 1100, Philippines

Tel: 02 928 19 56, Fax: 02 924 10 65

[email protected] www.isiswomen.org

Min-WoW

c/o Archangels’ Biz Nest 17th-29th Sts., Bgy Nazareth

Cagayan de Oro City 9000, Philippines

Telefax: 088-857-2188, Mobile: 0920-455-7291

[email protected]

Kapakaisaisaa Ko Piyagingudingudan Kapakamoayana Ko ...

Documents