EBook PetaMindaSainsTahun5_PKJ

www.petaminda.com

membunuhbakteria

melambatkanpembiakan bakteria

Menjadi bajaorganik

ke arahmakanan

dan air

menjauhimusuh

air

tanah hutan

limau

betik

nasi

ragi

roti

manusia

tubuhmanusia

payasungai

tasekkolam

Hidupansangatkecil(seni)

bertumbuh/membiak

bergerakbernafas

Dilihat denganmikroskop

Tidak bolehdilihat olehmata kasar

Dalam bentukhaiwan dantumbuhan

bentuk

saiz

warna udara airtanah

organismalain

s

pokok

kulit manusia

mikroorganismaterbesar

buatmakanansendiri

Memakanmikrorganisma lain

kicap

B

C

D A

1

2

3 4

ab

c

1

Berlainan

a b

Habitat

1

2

3

Microorganismapaling kecil

Dilihatdenganmikroskopelectron

bakteriafungi

protazoa

tumbuhan

haiwan

Virus

a

b

c

56

1

2

3

4

2

3

Habitat

b

kulatcendawan

Contoh

a

makananbusuk

12

3

45

buah-buahanbusuk

123

4

sel ragi

1

Habitat

Hidupdengan..

Contoh

Ameoba

Paramesium

Euglena

b

c

d

2345

1

2

1

2

3

tepungragi

a

mengambiloksigen

mengeluarkankarbon dioksidadan memenuhiruang dalamadunan

Adunantepungadunan naik

Ragi

larutan gula+ ragi

belondigelembungkan oleh

karbon dioksida

sebelum selepas

bc

d

1

a

mengubahbentuk

strukturrerambut atauberekor

c

1

b

1

suhu sesuai(panas)

lembap

Sebagaitompok hitamdan putih

Makananjadi busuk

Roti berkulatlimau berkulat

Syarat

tompok putihtompok hitam

sudah matang

2

12

Contoh

2

1

Di atasmakanan

2

3

a

c

b

1

2

2

keju

dadih

cuka

Ragi

Bakteria

a

b

1

23

41

2

3

4

5

Bakteria dan fungi mereputkanhaiwan dan tumbuhan mati

Ragihasilkanantibiotik

a

b3

a

b

MIKROORGANISMA(1 - 2)

TAHUN 5 UNIT 1

Dengan

1 23

4

12

312

a1

17

roti / ban adunan tepung +

tapai ubi kayu / beras pulut +

tempe kacang soya + gandum + air +

kicap kacang soya + garam + air +

minumanberalkohol

5

Bakteria

Menjangkitiorganisma

lain

JENIS

KulatProtozoa

a

Memakan bakteria

Mempunyai klorofiluntuk membuat

makanan

CIRI - CIRI

BernafasUjikaji

Ragi danbelon

Bergerak

Bertumbuh

Pembuatanmakanan

HIDUPAN YANGTIDAK DAPAT

DILIHAT

KEGUNAAN

jus +

Pembuatanbaja

Pembuatanubat

Alamiprocess

kehidupan

www.petaminda.com

makananminumanudara

membiak dalamtubuh

sentuhanud ar a

Penyebaran

virus

Punca

demamsakit otot

batukselsemasakit tekak

ruamgatal

Tanda

sentuhan

Penyebaran

sentuhan

virus

Punca

virus

virus

virusPunca

Cegah pembiakanmikroorganisma

Elakmikroorganismamemasukiudara

mereput

makanan

minuman

udara

tangantercemar

lalat & lipas

sakit perutloya

Bakteria /kulatmemasukimakanan

b

tumbuh /membiakdalammakanan

berbau

Bakteriadalam mulutbertindakbalasdengan gula

Asid yangdihasilkan

melarutkanpermukaan gigi

hasilkan toksinsebabkanpenyakit

Menular jikamudah merebak

bakteria

sakit tekakdemam

bersinsakit otot

batukhidung berair

sakit kepala

ruam gatal pada ruamsentuhan sakit mata

bengkak matamata merahmata gatal

tahi mata berlebihansentuhan

leher bengkaksakit kepalademam

hilang selera

udara

demambatuksakit kepala

hilang selera

hamamikroskopik

virus

ruamdemam

virus

udara

demam, berpeluh

hubungan terusdarah dengan virus

daripada cecairbadan yang adavirus

virus

hilang berat badan

1

2

3

4 5

6

7

8

9

1

Sebelum uruskanmakanan

Selepas ketandas

Membunuh bakteriadalam minuman

Untuk membunuhbakteria sebelummakan

Elakjangkitan

Elak lalat membawamikroorganisma kemakanan

tuala

sikat

berus gigiElak terhubungterus denganmikroorganisma

beguk

konjuntivitiscampak

Elak perhubunganterus denganorang lain

gunakansabun

Basuhtangan

elakkan makananmanis

gosok gigiselepas makan

memflos gigiselepas makan

Mengasingkanpesakit untukwaktu tertentu

sakit dalam perut

loya/muntah

cirit-birit

Tanda

E

Penyebaran

Punca

Sakitperut

2

34

orang yangdijangkiti

barangyangtercemar

melalui

sentuhandengan

alatanmemasaktercemar

melalui

muntahcirit-birit

Tanda

Makananjadi rosak

Membentuklubang di gigi

l u b a n g

1

2

34

abc

d

Campak

Tanda

Selesema

Punca

Penyebaran Tanda

Kudis Buta

Tanda

Penyebaran

Punca

Konjuntivitis

Tanda

Penyebaran

Punca

Tanda

Beguk

udarasentuhan

PenyebaranCampak

Tanda

Penyebaran

Punca

Rubella

jangkitan olehTanda

PuncaPenyebaran

A I D S

a

a

b

Masak air

F

Contoh

untukpenyakit

berjangkit

a

b

c

a

b

c

cb c

a

b

c

ab

c

a

b

c

a

b

c

a b

1 2 3

4

6

134

cb a

cb a

1234

5

6

7

8

910

a

b

c

abc

a

a

b

a

b c

12

MICROORGANISMA(2 - 2)

TAHUN 5 UNIT 1

2

a

a

a

a

3

2

1

a

b

c

bakteriaviruskulat

1

2

18

JangkitanPenyakit

KESANBURUK

JenisPenyakit

dan Ciri-ciri

ruam gatal

KeracunanMakanan

Kerosakanmakanan

Kerosakangigi

Virus / bakteriamasuk ke dalam

tubuh

Virus / bakteriamasuk ke dalam

tubuh5

Cegahkerosakan

gigiMenyimpanmakanan

dalam petisejuk

Masakmakananmentah

Tutup mulut/hidung semasa

bersin

Membalutluka

a

Menutupmakanan

Tidakberkongsi

barangpersendirian

Kuarantinpesakit

a

PENCEGAHANPENYAKIT

www.petaminda.com

Telurbercangkerang

keras(burung)

Telur melekatpada daun

(rama-rama) Telur dalamuncang badan(labah-labah)

Telur dalamsarung telur(belalang)

Telur berjeli/lendir

(katak)

Kampit telur(lipas)

Telurdisimpandalamkampittelur

Sembunyikan telurdi bawah/ celah batu

Berpindah ke tempatlebih selamat

kucing

Melahirkananak yang

banyakMenyusukan

anak

Spesiestumbuhan

gajah

monyet

zebra

zirafah

Hidup dalam kumpulan

Bertelurdalambilangan yangbanyak

Udang betinamembawa telurnyapada badan

Spesieshaiwan

1

membuat sarang

Yang dapatmenyesuaikan diridengan persekitaranakan terus hidup Yang tidak dapat

menyesuaikan diri denganpersekitaran akan pupus

menggantikanyang mati

Pastikanspesies terushidup

Elakkepupusan

bertelur &eramkantelur

memberi makan &memelihara sehingga

boleh mencarimakanan sendiri

Siput

Sembunyikantelur dibawahdaun

Telur menetasmenjadi beluncas

Memakandaun

Sembunyikantelur dalamtanah

Bertelur ditempatgelap

Hidupansama jenis

a

b

A

B

a

arnab

kucing

anjing

lembub

c

membawa anakdalam kantung

membawa anak diatas belakang

kanggaru anak

Sentiasaberdekatandengan anak

ikanlumba-lumba

Menyerangmusuh

harimaubintang

anak

jengking/kala tenggiling

2

a

ab

2

1

2

3

4

1

2

345

61

2

Kuda laut jantanmenyimpan telurdi dalam kantung

Telur menetas dananaknya dijaga

te l ur

3

Buaya membawaanaknya di dalammulut

Menjaga denganmelingkari sekelilingtelurnya

Menyerang musuhuntuk jaga telur

Ular

4

5

a

b

a

b

Rama-rama

Telur menetasmenjadi nimfa

Telur yangbanyak

Sembunyi telurdalam pasir

Telurmenetas

Anak penyumencari makandan jaga diri sendiri

Penyu

b

Memakandaun

1

2

3

Lain-lain:Ayam, itik

d

Burung

a

c

b

b

d

1

3

2

1

321

ac

b

TAHUN 5 UNIT 2

KEMANDIRIANSPESIES

(1 - 2)

19

KEMANDIRIANSPESIESHAIWAN

SPESIESKemandirian4

3

21

Tujuan

1

3

HAIWANMELAHIRKAN

ANAK

ContohMemelihara

anak

Menjagaanak

HAIWANBERTELUR

Menjagatelur and

anakc

Kudalaut

anak buaya

TIDAKmenjagatelur dan

anak

a

Serangga

LipasBelalang

2

Ciri-ciri khasperlindungan

telur

k am pi tte l ur

c

2

43

1

5

6

www.petaminda.com

jambu batu

tembikai

betik

biji benihdibawa angin

tupai

Jika tumbuhan/haiwan pupus,berlakukekurangansumber

Tumbuhan / haiwanadalah sumbermakanan dan bahanmentah

Penyebaranbiji benihatau buahjauh daripadainduknya.

Buah/ bijibenihdipencarkandenganciri-cirikhas

2

kulit berlilin,kalis air

punyai ronggaudara, mudahterapung

buah /bijibenih dibawa air

biji benihtumbuh jadipokok

kecil,ringan,kering

biji besar

a

lalang

b

mangga

banyakbiji benihdan kecil

biji benihkeras

banyakisi

warna cerah

isi tebal

tomatob i j i

bau enak

kering,ringan

bercangkuk

Tidakboleh

dimakan

berduri (sepertijarum)

Dibawa jauhdaripada induk

tertanggaldan tumbuh

kemuncup

burung

biji benih yangtidak dihadamdalam najisakan tumbuh

Bila buah matang,jadi kering dan keras

semarak api

getah

bendir

asam jawa

bencana alam

2

b

a

d

e

34

a

C

d

dandelion oleander

struktur bersayap

biji benih angsana

benih orkid

kapas

c

biji benih meranti

kelawar

1

banyak isi

mangga

warnacerah

bauenak

cempedak

durian

1

234

5

c

strukturbe rs ay ap

Biji benih yangditinggalkantumbuh

dekat laut sungai

paya

12

3

4

ringan

5

a

bc

a

b

c

mudahditerbangkan

Contoh

Strukturbersayap

a

Terapungdi udara

Buluhalus

Contoh

biji benih akan tumbuhmenjadi pokok bilakeadaan membenarkan

b

bulu halus

b

a

strawberi,limau

rambutan

b i j iker as

2

3

urena

mimosa

b

a

c

2

1

limau

Buah pecah,mengeriting,lepaskan biji

1

2

keembung

Contoh 3b

c

de

1

2

3

12 1

2

ab

abc

d

c

1

bij i benihme le ka t

pemburuanharam

pemusnahanhutan

KEMANDIRIANSPESIES

(2 - 2)

TAHUN 5 UNIT 2

D

12

3

a

b

c

b

a

c

kul it berli lin

1

a

kebakaranhutan

20

kapokebulu halus

KEMANDIRIANSPESIES

TUMBUHAN

PENCARANBIJI BENIH

b

KAEDAHPENCARANBIJI BENIHDAN BUAH

HabitatTumbuhan

AIR Ciri-ciribuah/biji

benih

buahpinang

buahping-pong buah teratai

rongga udara

Kelapasabut beronggaudara

tempurung keras

kulit luar berlilin

abc

dContoh

ANGIN

Ciri-ciribiji benih

HAIWAN

Makan buahdan tinggalkan

biji benihCiri-ciri

biji benih

Bolehdimakan

Makan buah dantinggalkan bijibenih melalui

najis

Biji benihmelekat padabadan haiwan

biji benih

Ciri-ciribiji benih

Ciri-ciribiji benih

MEKANISMELETUPAN

KEPENTINGANKEMANDIRIAN

SPESIESFAKTOR

KEPUPUSANSPESIES

www.petaminda.comBagi haiwanyang makansatu jenismakanan sahaja

Wujud banyakrantaimakanan

Lain-lain

Lain-lain

Menunjukkanbilangan organismadalam satu rantaimakanan

rumpai berudu ikan helang

Sawah padi

kepada semuahidupan

Tidak bolehhasilkan makanan

Makan tumbuhanatau haiwan lain

Haiwan yang makan(daging) haiwan lain

sahaja

Haiwanyang makantumbuhan

sahaja

RANTAI MAKANANDAN

SIRATAN MAKANAN(1 - 1)

TAHUN 5 UNIT 3 A

a b

c

1

2

Haiwan yang makan(daging) haiwan lain

dan tumbuhan

1

1

Contoh

3

a

12

Penyumbangtenaga Guna cahaya

matahari, air dankarbon dioksida

Matahari hasilkanmakanan

dipanggil pengeluarTumbuhan

3

dipanggil pengguna

Haiwan

a b

ab

c

antara hidupan dalamsatu habitat dipanggilrantai makanan

4

Contoh

2

aa

daun beluncas burung kucing

Pokok

bermaksud"dimakan oleh"

pokok padi belalang katak ular

Kolam

Bilanganorganismaberkurangdari dasar

ke atas

Pengeluardi dasar

tumbuhanhijau

Pengguna primer(Herbivor)

Pengguna skunder(Karnivor atau

omnivor)

Pengguna tertier(Karnivor besar)

burung

helang

siput / cacing

buah sawit kela war burung hantu

buah sawit kela war h e l a n g

buah sawit t i ku s burung hantu

buah sawit h e l a n gt i ku s

Setengahhaiwan makanbanyak jenismakanan

h e l a n gt i ku s

u la r

5

Gabunganbanyak rantai

makanan

buah sawit

buah sawit burung hantut i ku s u la r

helang

buah sawit

tikus

burung hantu

ular

kelawar

Bentuksiratan makanan

Rantai makananyang lebihkompleks

Satu rangkaianrantai makanan

madu

lebah, rama-rama,burung madu

Burung kakaktua biji benih

beluncas, siput,belalang daun

rumputlembu, kambing,

kuda

pucukbuluh

beruangpanda

b

b

CContohlain

Pengeluar dan pengguna berkaitantara satu dengan lain

Perubahan populasi sesuatuspesies mempengaruhipopulasi spesies lain.

Siratan makananmengekalkan populasi yangseimbang dalam satuhabitat

Contoh:Siratan makanan

di kolam

rumpai air

berudu

ikan kecil

ikan besar

bangau

larva air

larva a ir

rumpai air

b er ud u

ikan kecil

ikan besar

b a n g a u

D

Bilangan rumpai airberkurang keranaterdapat lebih banyakberudu dan larva air.

3

Bila bi langanbangaubertambah,bi langanikanberkurang.

1

Bilangan berududan larva airber tambah,kerana terdapatsedikit ikan.

2

pokok padi

belalang

katak

ular

helang

burung

tikus

Laut

Rantai makanandalam berlainan

habitat

Rantaimakanan 1

Rantaimakanan 2

Rantaimakanan 3

Rantaimakanan 4

Rantaimakanan 5

Rantaimakanan 6

Menggabungrantai

makanan

Penebangan hutanmusnahkan habi tat semulajadi dan sumber makanan

Haiwan diancamkepupusan

KesukaranKemandirian

Beruang panda:HanyamakanpucukbuluhContoh

G aj a hT u p a i

A rn a bZira fah

R u s a

burunghantu

bangaubuaya

tenggiling

Lain

Contoh

b

2

beruang

musang

kura-kura

burung

a

c

1

b

a

c

b

23

4

a

b

1

2

3

a

b

ca

b

c

a

b

3

4

5

a b

c

d

1

23

singa, harimau,harimau bintang rusa, arnab

ular, helang

paus,anjing laut

katak, tikus

serangga

ikan

labah-labah,cicak,katak

Omnivor Makanan

kucingtikus, nasi, ikan

ayam, itik,gagak

monyet

buah-buahan, serangga,daun

bijirin, serangga,cacing

rumpai laut udang jerungikan

B

2 1

21

MAKANANHAIWAN

Herbivor Karnivor

Omnivor

RANTAIMAKANAN

HubunganMakanan

Piramidbilangan

SIRATANMAKANAN

Di sawahpadi

Di kolam

KEPENTINGANSIRATAN

MAKANAN

Beruang koala:Hanya makan

daun eukaliptusTenggiling:Hanya makan semut

cahayamataharikarbon

dioksidaair

oksigen

makanan

www.petaminda.com

t e na g am a s u k

t e na g akeu paya an

t e na g akeluar

pengunci

Dari tumbuhankayu, kayu arang, alkohol,biodisel

Selsuria

Dalam pelbagaisize dan bentuk

Kereta suria

Busur yangditarik (regang)

Mainanyangdikunci

Tenagakimia

Beri tenaga hababila dibakar

A

Bertumbuh

Jalankanproses hidup

Ais melebur

Air mendidih

kereta bergerak

Jadikan bukanhidupan

berfungsi

B

CD

1 2

3

a

Bergerak

b c

BernafasBerjalan

a

Menari

bc

Bekerja

Sumber utamatenaga

tenagacahayatenagahababeri

iklim

cuacamempengaruhi

air

tumbuhanhaiwan

Matahari

Guna tenaga cahaya matahari,karbon dioksida dan air untukmengeluarkan makanan

Bahanapi

Arangbatu

PetroleumGas asli

Jenisbahanapi

Terbentuk dari tumbuhan dan haiwan mati

BahanapifosilUdara

yangbergerak

Mengangkatbarang

Gerakkanbot layar

Gerakkan kincir anginuntuk mengepam airatau mengisar gandum

Gerakkanturbin anginuntuk hasilkanelektrik

Kegunaan

Angin

Air yang mengalir(tenaga hidro)

Tenaga disimpandalam makanan

Tumbuhan

Air

Gerakkan turbin air diempangan untuk hasilkanelektrik (hiroelektrik)

Kegunaan

Mengandungibahan kimia yangmenyimpan tenagaelektrik untukmasa yangpanjang

Bateri(Sel kering)

angin

bahanapi

TENAGA(1 - 2)

TAHUN 5 UNIT 4

Makanan

BahanapiBateri

Tersimpandalam..

Matahari

Pembakarangas

Pemanaselektrik

Dikeluarkanoleh objek

panas

TenagaHaba

Penunggangbasikal diatas bukit

Tersimpan dalamobjek kerana

kedudukan ataukeadaan

Lilin

Lampu

Dikeluarkan olehobjek yangbercahaya

Tenagacahaya

Bekal tenaga untuk alatelektrik spt radio, lampusuluh, telefon bimbit, jam.

Kegunaan

Tenagakeupayaan

Pailon

Orangberlari

Kapalterbang

Dipunyaioleh objekbergerak

Tenagakinetik

Tali gitar

Trumpetyang ditiup

Dihasilkanoleh getaran

Tenagabunyi

Kabel Dibawadalam arus

elektrik

Tenagaelektrik

Tersimpandalam nukleus

atom

Tenaganuklear

Dihasilkanoleh cahaya

matahari

TenagaSuria

1

2

3456

a

b

c

ab

c

d

a

b

a

ba

ba

b

a

b

empangan

Najis binatang gas

Dari sampah sarap gas

BahanapiBiojisim

2

1

2

1

2

1

345

b

a

cd

1

2

b

a

c

2

13

1

6

123

4

5

7

8 9

abc

abc

ab

c

a

b

a

b

a b

a

b

a b

a

22

TENAGA:Kebolehan untukmelakukan kerja

KEGUNAANTENAGA

SUMBERTENAGA

Bekal tenagatersimpandalam...

cahayamataharikarbon

dioksidaair

oksigen

makanan

BENTUKTENAGA

Nukleus

www.petaminda.com

Dibakaruntukme masa k,memanasdan janaelektrik

Tiada ataukurangpencemaran

Bahanapikenderaan

Kitar semulabahan

Guna sumbertenaga yangdapatdiperbaharui

Menutup alatelektrik jikatidak digunakan

Cegahpembaziran

Tidak kekalselamanyaMengeluarkan gastoksik

E

TENAGA(2 - 2)

TAHUN 5 UNIT 4

Bila arusdihidupkan,

kipasberpusing

Tenaga elektrik berubahkepada tenaga kinetik

Ditulis sebagai:Tenaga elektrik Tenaga kinetik + Tenaga bunyi

( ) bermakna: "berubah kepada"

Perubahanbentuk tenaga

Activiti Perubahan Tenaga

Penunggangbasikalmenuruni bukit

Tenaga keupayaan Tenaga kinetik

Pembakarankayu

Tenaga kimia Tenaga cahaya + Tenaga haba

Contoh lain:

B u d a kter junb a w a h

Ora ngmelakukante r jun an"b unge e"

Menarik busur Tenaga kinetik Tenaga keupayaan

Contoh lain:

Lil in yangm em ba ka r

Mancis yangm em ba ka r

Contoh lain:

Menaiki tanggaKren mengangkatob je k

Contoh lain:

Bermain gitar Memukul gendang

Tenaga kinetik Tenaga bunyiBunyikan locengdengan tangan

Tenaga keupayaan Tenaga kinetik + Tenaga bunyi

Jam meja yangdikunci Contoh lain:

Mainan yangd ik u nc i

J a mt a ng a ny an gd ik u nc i

Tenaga suria Tenaga elektrik + Tenaga cahaya

Mesin kirabertenaga suria

Sel sur iaContoh lain:

Jam tanganbertenaga sur ia

Diganti secarasemulajadi atauoleh manusia

Tidak akankehabisan

Tenagaboleh diganti

bilakehabisan

F

Jenis

Daripadamatahari

Tenaga cahayaditukarkan kepadatenaga elektrikmenggunakan selsuria

Untukmemanaskan air

TenagaSuria

Angin kuat :tenagakinetik yangtinggi

Memusingkanturbin anginuntukhasilkanelektrik

Sumbertenagabersih

Guna tenagakeupayaanair untukjana elektrik

Tenaga Angin

empangan

si mpananair

turbin danjanakuasa

TenagaAir

Bahanapidiproses daritumbuhan, najishaiwan dansampah sarap

Bahanapi dalambentuk kayu,gas, alkoholdan biodisel TenagaBiojism

Jenis

Bahanapijana elektrikdi stesenjanakuasa

Petroleum

Dibakarhasilkanhaba danjanaelektrik

Arangbatu

Gasasli

Dikeluarkan direaktor nuklearuntuk menjanaelektrik

Gerakkankapal, kapalselam &satelit

Nuklear

Contoh

PerubahanTenaga dalam

peralatan

sel suria

sel solar

pemanasair

turbin angin

Pastikanmencukupi untukmasa hadapan

Jimatkan kospembayaran

Kurangkanpencemaran

Gunakanpengangkutan awam,kongsi kereta - jimatminyak

G

HIGunadengan

bijaksupaya

bertahanlama

Sebabkan krisistenaga jika kehabisan

Ambil masajutaantahununtukterbentuk

Guna tenagatidak dapat

diperbaharui

Gunakanlampukalimantang(guna kurangtenaga)

Tutup periukbila memasak

Tutup peti sejukdgn betul

12

3

ab c

d

1

2

ab

ab

c

d

1

23

12

3

1

1

2

1

2

a

b

a

b

c

d

12

1

2

1

abc

2

34

5

a cd

e

b

f

g

Sebabkan pencemaran

TenagaTIDAK boleh

digantic

Peralatan Perubahan tenaga

Televisyen Tenaga elektrik Tenaga cahaya +Tenaga bunyi

Mesinbasuh

Tenaga elektrik Tenaga kinetik +Tenaga bunyi

Tenaga elektrik Tenaga haba

Ketuhar elektrik

Penggerudielektrik

Seterikaelektrik

Komputer

Dapur minyak Dapur gas Tenaga kimia Tenaga haba +Tenaga cahaya

Tenaga kimia Tenaga elektrik Tenaga bunyi

Radio Pemain CD

dengan bateri

Litar bateri

Tenaga kimia Tenaga elektrik Tenaga cahaya Tenaga haba

daripada bateri

daripada bateri

c

1

Peralatan Perubahan tenaga

Pengering rambut Tenaga elektrik Tenaga kinetik +Tenaga haba +Tenaga bunyi

Tenaga suria Tenaga haba

Relau suria

Dinamo tanganPu ta r

L a m p umenyala

a

b

Tenaga kinetik Tenaga elektrik +Tenaga haba

23

PERUBAHANTENAGA

TENAGA DAPATDIPERBAHARUI

TENAGA TIDAKDAPAT

DIPERBAHARUI

GUNA TENAGADENGAN

BIJAK PENJIMATANTENAGA

www.petaminda.com

Syarat untukpengaliran aruselektrik

Alirkan arus elektrik& menyambungkomponen lain Simbol :

Simbol 2 :

Simbol 2:

Simbol 1:Kesemua mentolTIDAK menyala

la luanterputus

Mentol bersambungbesebelahan antarasatu dengan lain dalamsatu laluan yang sama

Ringan, mudahdibawa, mudahdisimpan

Tenaga kimia Tenaga elektrik

Tenaga keupayaan Tenaga kinetik Tenaga elektrik

A

1

2

Sumber utamaelektrik negara

ELEKTRIK(1 - 1)

TAHUN 5 UNIT 5

Gunatenagakeupayaan+ tenagakinetik air

Air lajumemusingkan turbindan penjana untukmengeluarkanelektrik

empangansimpanan

a i r

turbin dan penjana

Tenagakeupayaan

Tenaga kinetik

Tenagaelektrik

Stesenkuasa

hidroelektrik

Mengandungibahan kimiayang bertukarmenjaditenaga elektrik

Mengandungi asid cecairyang bertindakbalasdengan logam plumbumuntuk hasilkan elektrik(Sel basah)

Mengeluarkanjumlah elektrikyang banyak.

Dalam kenderanbermotor: lori , kereta,motorsi kal

Boleh dicas danguna semula.Tahan lama

Dalam kameravideo, telefonbimbit

bateri dan pengecas

Bateri bolehcas semula

bateri telefonbimbit

3

Untuk hidupkan enj in,penyaman udara dan lampu.

Tenaga kimia Tenaga elektrik

Akumulator

Mengandungi magnetyang berputar dalamgegelung wayar

Menukar tenaga kinetikkepada tenaga elektrik

Tenaga kinetik Tenaga elektrik

Dipasang pada basikaluntuk jana elektrik bagilampu basikal

Dinamo

Panel kaca gelap yang menukartenaga cahaya daripada mataharikepada tenaga elektrik

Digunakan dalam mesinkira, jam tangan,pemanas air, satel it.

Tenaga suria Tenaga elektrik

Selsuria

sel suria

pemanasair

4

5

6

Dalam jam tangan, mesinkira, alat mainan, lampusuluh, telefon bimbit

Selkering

panel suria

sel suria

7

AnginOmbakGeotermal

Nuklear

Sumberlain

B

1

Menyala bila arus elektrikmengalir dan suis ditutup.

Mentol

Untuk melengkapkan litardan mengalirkan arusatau memutuskan litar.

Suis

Menunjukkanbagaimanakomponenbersambungdalam bentuksimbol

KOMPONEN

RajahLitar

Tenaga elektrikdibahagi samarata antarakesemuamentol

A ruselektrikmengali rdal amsatulaluansahajaTenaga

diperolehi setiapmentolberkurang

Mentoljadimalap

LITARBERSIRI

Setiap mentolmempunyai laluan sendiri

Arus elektrik mengali rmelalui lebih daripadasatu laluan

Setiap mentolmendapat kesemuatenaga dari sumber

Jika mana-manabahagian laluan terputus,arus elektrik TIDAKboleh mengal ir

Kecerahanmentol TIDAKberubah

Bi langanmentolTIDAKmempengaruhikecerahan

la luanterputus

Mentol lainmasih boleh

menyala

Tambahbilanganmentol

Setiap mentoldisambung berasingankepada sumber elektrik

Elektrikmengalirmelalui tubuhdalam masayang singkat

Menyentuhkebocoranatau peralatanyang rosak

Kejutanelektrik

Elektrik mengalirmelalui tubuh dalammasa yang lama

Memegangwayardengan aruselektrik yangtinggi

Renjatanelektrik

Salah guna peralatanpanas, Cth:pemanas, cerek

Kelecuran

SALAHPENGGUNAAN

Biarkanperalatan panastanpa selia

Litar pintasdalam

peralatan ataupendawaian

Lebih muatanbekalan kuasa

Kebakaran

LANGKAHBERJAGA-JAGA

Menyentuh suis/peralatandengan tangan basah

Menyambungbanyak alat elektrikdari satu sumber

Gunakan peralatanyang rosak

Gunakanwayar yangrosak

Masukkanobjek kedalambekalankuasa

Menyentuh mangsarenjatan elektrik dengantangan. Gunakan penebat.

Memperbaikiperalatan rosaktanpa pengetahuan

JANGAN

ab

c

d

e a

b

c

da b

a

b

cde

a

b

cd

a

bc

abcd

2

3

b

c

2 1Tambahbilanganmentol

2

43

1

a

bc

e

f

g

2

3

1

Ca

4

b

2

3

1

a

b

a

ab

c

4

2

3

1

5 6

7

Susunanringkas

a

LITARLENGKAP

Susunanlengkap

a(Suis terbuka

- Arus tidak mengalir)

(Suis tertutup- Arus mengalir)

c

Sumber tenagaelektrik

a2

1

b

Simbol 1 :bSelkeringc3

untuk

Wayarpenyambung

menyentuh mentoldan dasar bateri

dasar mentolmenyentuhbahagian atasbateri1

2

ab

wayarpenyambung

selkering

mento l

suis

4

aSimbol :

b

WayarpenyambungSedikit mentol - terang

Banyak mentol - malap

ab

24

SUMBERTENAGA

ELEKTRIK

LITARELEKTRIK

d

untuk

Laluan 1

Laluan 2

d

LITARSELARI

Banyak mentol -sama kecerahan

Kesemua mentolsama kecerahan

Jika mana-manalaluan terputus, aruselektrik masih bolehmengalir di laluanlain

PENGENDALIANALAT

ELEKTRIK

logamplumbum

a

bce

d

www.petaminda.com

s in a rd ar iob je k

s in a rp an t u la n

Permukaan kasar dantidak rata bukanlahpemantul yang baik

Menunjukkanpantulan cahaya

Alur cahayapencari objek

A

CAHAYA(1 - 2)

TAHUN 5 UNIT 6

12

Cahayamataharimelalui pokokhutan

Cahayamatahari

melalui awan

Cahayadari

lampusorot

(spotlight)3

Cahaya darirumahapiContoh

lain

Satu alur cahaya yangsempit yang bergerakdari satu sumber

ALURCAHAYA

Alurcahaya

lampusuluh

Contoh

Satu kaddialihkan

Nyalaan lilinTIDAK bolehdilihat jikalubang tidakdisusundalam satugaris lurus

Nyalaan lilin bolehdilihat jika lubangdisusun dalam satugaris lurus

a

b

ab

c

d

a

b

2

1

C

Sinar cahaya mengenaipermukaan objek legap ataulut cahaya dan dipantulkan

Kita tidak bolehmelihat dalam gelapkerana tiada cahayayang memasukimata kita

MELIHATOBJEK

Sinar cahaya dariobjek yangmemantulkancahayamembentuk imej

Cermin

Kertasauminium

Dulangperak

RajahSinar

Objek dalam kawasanterang boleh dilihat

Objek dalamkawasan

gelap (tiadacahaya) tidakdapat dilihat

Contoh

Pemantulcahaya

PANTULANCAHAYA

sinar cahayacahaya pantulan

Permukaan rata danlicin memantulkancahaya secara sekata

1

2

1

a

b

c

a

b

c

a

c

b

2

1

2

3

1

Sinarpantulanberselerak

CAHAYABERGERAK

DALAM SATUGARIS LURUS

PANTULANCAHAYA

Sinar cahaya dari mataharimengenai sebiji epal

Sinar cahayadipantulkan danmemasuki mata

Cahaya yangdipantulkanmemasuki mata

LicinBerkilat

Rataac

b

Objek

Mata Cerminsatah

Keras dCiri

Perumukaan

1

2

B Satu kawasan gelapyang terbentuk apabilacahaya dihalang olehobjek legap atau lutcahaya.

Sumbercahaya dekatdengan objek

Saizbayang-bayang:besar

Sumbercahayajauh dariobjek

Saizbayang-bayang:

kecil

Ditentukanoleh

SAIZ

Sumbercahaya dari

tepiBentuk bayang-bayang:segiempat tepat

Objekdekatdenganskrin

Saizbayang-bayang:kecil

Objek jauhdari skrin

Saizbayang-bayang:

besar

Sumbercahaya

dari atas

Bentuk bayang-bayang : Bulatan

Bentuk bayang-bayang : segiempat tepat

BENTUK

Kedudukansilinder:tegak

a

23

1

aa

a

b

2 1

ab

2

1

a

b

a

b

1 2

1 2

1 212

1

2

1

2

25

BAYANG-BAYANG

PEMBENTUKAN

Jarak antaraobjek dengan

sumber cahaya

Jarak antaraobjek dengan

skrin

Ditentukanoleh

Kedudukansumbercahaya

Kedudukan /orientasi

objek

Bentuk bayang-bayang:bulatan

sumbercahaya

objek legaphalang cahayamenembusinya

Bayang-bayangterbentuk di sebelahyang bertentangandengan sumbercahaya

Kedudukansumber cahayatidak berubah

Kedudukansilinder:mendatar

www.petaminda.com

Membolehkankita melihatobjek dibelakangdinding

Gunakan cermincembung yangmempunyai penglihatanyang lebih laus dan jelas

Membantupemandu melihatkenderaan yangberada di belakang

Tak perlumenoleh kebelakang

Membantu pemandumelihat kenderaanyang mendatang diselekoh

Cermin diselekoh

tajam

Gunakan cermin cekungyang menunjukkan imej gigiyang lebih besar

Digunakan olehdoktor gigi

Cermingigi

Cermin besaryang diletakkandi dinding

Pelanggan bolehmelihat rambutmereka denganmudah

KEGUNAANDALAM

KEHIDUPANHARIAN

Cermin dikedai

gunting

DCAHAYA(2 - 2)

TAHUN 5 UNIT 6

E

cerming ig i

Cerminsisi

kereta

Menggunakan 2cermin satahdiletakkan selariantara satu sama lain

Digunakan jugadalam kapal selam

Cahaya daripada objekdipantulkan dari cermin

pertama ke cermin keduakemudian ke mata

ALATAN

Periskop

Mengandungi 3 cerminsatah dicantumkan dalambentuk tiub segitiga

Isikan tiubdengan objekberwarna

Dengan menggoncangkan tiub,akan kelihatan pelbagai corakberwarna

Digunakan oleh artis danpereka fesyen untuk menciptacorak dan kerja seni.

Kaleidoskop

Cerminpertama

sinarcahayadari objek

Cerminkedua

Melihat melaluiperiskop di dalamkapal selam

Periskop mestilahberada di ataspermukaan air

4

3

21

2

1

a

ba b

a

b

b

a

b

a

c

d

da

b c

26

Getahpengikat

Objek kecilpelbagaiwarna

cerminsatah

www.petaminda.com

A i s

Air panas

Gelas di bawahmengembang

Rendamkan gelasyang dibawah dalamair panas supaya iamengembang

A i s

A

B

Logam B mengecut lebihcepat daripada logam A

Dipanggilpengecutan

Logam Bmengembanglebih cepatdaripada logam A

AB

salah X

salah X

betul

C

A

Menunjukkan setakatmana panas atau sejuksesuatu objek

D

Isipadubertambah

Suhumeningkat

Bila objekkehilangan

haba, iamenjadi sejuk

Bila objek dipanaskania menerima haba

Suhu menurunHaba hilang kepersekitaran

Haba diserapdari persekitaran

PANAS

Membiarkan kopipanas menjadi sejuk

Kuib ais yangdibiarkan di atas meja Objek panas :

suhu tinggi

Objek sejuk:suhu rendahSUKATAN DARJAH

KEPANASAN

Termometer

Unit metrik:Darjah Celsius (oC)

MENGUKURSUHU

Diletakkanmenegak, bukandipegang padabebuli

Rendam bebulidalam air tanpamenyentuh bikar

Tunggusehingga arasmerkuri berhentibergerak

Kedudukan matasama arasmeniskus merkuri

TeknikPengukuran

Menjadibesar

Dipanggilpengembangan

Isipaduberkurang

Menjadikecil

Pada harisejuk, kabelakanmengecut

Jika kendur,kabeltersebut tidakakan jaditegang danputus bila iamengecut

Satu hujungjambatan terdapatpengguling (roda)

Kabel elektrikdan telefon

dipasang kendur

Dalam cuaca panas,ruang membolehkanlandasan mengembang

Mengelakkanlandasan menjadibengkok danrosak

Semasa cuaca panas,ruang mebolehkanjambatan untukmengembang di ataspengguling tersebut

Mengelakkanjambatan menjadiherot dan rosak Ruang dan

roda padajambatan

keluli

Bila kepingan konkritdipasang, ruang disediakanantara kepingan tersebut

Kepingankonkrit mudahmengembangsemasa cuacapanas

Mengelakkannyaretak danrosak

Letakkan bolaping pong yangkemek di atasair panas

Udara dalam bola pingpong akan mengembang

dan menolak dindingnya kekedudukan asal

Membulatkanbola ping pong

yang kemek

Ruang antarakepingankonkrit dikaki lima

Ruangpada

landasankeretapi

Rendamkanbahagian tudungbotol dalam airpanas

Tudung botol boleh dibukadengan mudah selepas itu

Melonggarkantudung botol

yang ketat

Tarik keluar gelassebelah atas bila

gelas yang dibawah sudahmengembang

Memisahkandua gelas

BAHANMEGECUT BILA

DISEJUKKAN

HABA(1 - 1)

TAHUN 5 UNIT 7

SEJUK

Sejuk

Panas

BAHANMENGEMBANG

BILADIPANASKAN

Bebolabesimengecut,menjadikecil

Air berais

Air panas

p e ng g u l i n g

ruangjambatankeluli

B

Objek sejukmempunyaikurang haba

Objek panasmengandungilebih haba

kapilarimengandungimerkuri ataualkohol

bebuli

tiubkaca

Suhu meningkat merkuri/alkohol mengembangaras meningkat

Suhu menurun raksa/alkohol mengecutaras menurun

Skalasuhu

SUHU

Dua jalur logamberlainan (A dan B)dilekat bersama

Mengembangkanja l ur

dwi l og am

Sebelumeksperimen,bebola besi bolehmelalui gegelung

Gelembung gaskeluar kerana iamengembangbila dipanaskan

A i r

Mengecutkanja l ur

dwi l og am

Pepejalmengecut

Cecairmengecut

A i s

Air panas

Gasmengecut

Penanda cecairberwarna

bergerak ke bawahkerana isipadugas mengecil

kerana mengecutbila disejukkan

4

3

21

2

1

4

3 2

5

1

6

7

c

d

a

b

Memanaskansatu bikar air

Contoh

Ais menerima habadari persekitaranuntuk cair

a

b

c

da

bMenyejukkan susudalam peti aisContoh

c

ab

c

ab

c

f

d

e

ab

cf

de

a

b

a

b

ab

ab

a

b

a

b

c

a

b

c

ab

2

1

2

1

2

1

2

1

3

4

1

3

1

21

1

1

a

b

Bacaan= 42oC

Bebola besi mudahmelepasi gegelung

ruang

landasanlogam

27

SATU BENTUKTENAGA

KESAN HABAKE ATASBAHAN

Biladipanaskan,bebola besimengembangdanmenjadibesar

Pepejalmengembang

2

Bebola besitidak bolehmelepasigegelung

Cecairmengembang

1

Aras air naik apabiladipanaskandisebabkan olehpengembangan

GasMengembang

Aras airmenurun keranaia megecut bila

disejukkan

APLIKASIPENGEMBANGAN

DAN PENGECUTANBAHAN

bengkok

www.petaminda.com

Perubahan:Wap Cecair

Berlaku:Pada takatdidih (100oC)

Tidak mengalir

Penjejatan lebih cepatberlaku jika luas permukaanyang terdedah adalah besar

Boleh dimampatkan

Bentuk:Tidak tetap

Keluargelembung

udara

Apa-apa sahajayang mempunyai

jisim

Mengambilruang

Tidak dapatdimampatkan

Perubahan:Cecair Pepejal Perubahan:

Cecair Gas

Kadaraliran

bertambah

Cecairberlainan

mempunyaikadar aliran

yangberlainan

A

1

C

Mempunyai jisim

plastik

TIGAKEADAAN

BAHAN

kayu batutanah liat

konkrit

air

susugetah

minyakmasak

petrol

udara

wapoksigen

hidrogen

karbondioksida

B

Isipadu tetap

Bentuk tetap

Mempunyaijisim

Bentuk:mengambilbentuk bekas

syampusos tomato

Mengalir

Mempunyai jisimMemenuhi ruang

Isipadu:Tidak tetap GAS

BILAMENERIMA

HABA

Berlaku dipermukaanair

Berlaku :sebarangsuhu bawah100oC

PENYEJATAN

Berlaku : Padasuhu di atastakat lebur.

Perubahan:Pepejal Cecair

Perubahan:Cecair Gas

Berlaku dikeseluruhan

cecair

Berlaku :Bawah suhu takatbeku (0oC)

Wapterkondensasimenjadi airbila iadisejukkan

Air menyejat lebihcepat dalamkeadaan berangin

BILAKEHILANGAN

HABA

D

Pakaianjemuran lebihcepat keringdalam cuacaberangin

PERGERAKANANGIN

Penjejatan lebihcepat dalampersekitarankering

Penjejatan lebihcepat berlaku digurun jikadibandingkan dihutan KELEMBAPAN

Penjejatan lebihcepat berlaku padasuhu lebih tinggi

Pakaian jemuranlebih cepat keringdalam cuaca panas(suhu tinggi)

Pakaian jemuranlambat kering dalamcuaca mendung(suhu rendah)

SUHUPERSEKITARAN

Pakaianjemuran cepatkering jikajemuran dibukaluas

LUASPERMUKAAN

TERDEDAH

KEADAANBAHAN(1 - 2)

TAHUN 5 UNIT 8

merkuri

madu

logam

getah

kicap

Tidakdapatdimampatkan

susu

Isipadu tetap

PEPEJAL

topengoksigen

belon terapungmengandungigas hidrogen

Bernafasmengeluarkangas karbondioksida

asap

GAS

cecair(air)

pepejal(ais)

cecair

gas (wap air)

RINGKASANPROSES

Belon dengangas lebih

berat

Belon tanpa gaslebih ringan

Air berwarnadigantikan oleh

udara

penutupdibuka

Asap

Asapmemenuhibalang diatas

anginbertiup

tiadaangin

menyejatcepat

menyejatperlahan

kelembapan tinggi(tertutup)

menyejatperlahan

kelembapan rendah(terbuka)

menyejatcepat

luaspermukaanterdedah

kecil

menyejat perlahan

2

42

3

1

5

6

7

4

23

1

5

67

89

10

CECAIR

PEPEJAL

3

a

b

c

42

3

15

6

a

2

1

5

ab

4

2

3

5

5

d

ab

1

23

c

d

a

bc

e

d

abc

e

1

2

3

a

b

c

231

2 1

2

3

1

21

1

1

2

34

a

b

a

b

a

b

c

a

b

a

b

CECAIR

28mengal ir palingl a m b a t

air

minyak masak

syampu

sos tomato

mengalirp a l i n gc e p a t

BAHAN

SIFAT-SIFATBAHAN e

PERUBAHANKEADAAN

BAHAN

PELEBURAN

PENDIDIHAN

4

gas(wapair)

gelembungudara

PEMBEKUAN

KONDENSASIpermukaan

sejuk

2

titisanair permukaan

sejuk

ais

FAKTOR YANGMEMPENGARUHI

KADARPENYEJATAN

panas

menyejatcepat

sejuk

menyejatperlahan

menyejat cepat

luas permukaanterdedah besar

www.petaminda.com

Baja dan racunserangga teresap kesumber air

Air daripadaatmosfera kepermukaan bumi

Membuangsampah kedalam parit

X

Membuang produkberbahaya ke dalamparit. Cth: cat, racunseranggaX

Laut

Mengandungibakteria

Akhirnya sampaike sumber air(sungai)

Bahan toksik darikilang meracunhidupan akuatik disungai dan laut

Lapisan minyakmembunuhhidupan laut &merosakkanpantai

Tanah dibawa ke sumberair dan dicemari olehlogam berat yang toksik

tumbuhanmembuatmakanan

E

3

G

Untuk semuahidupan

F

Melaluihujan

kotor

I

Merawat airnajis sebelumdilepaskan kesumber air

Air daripadapermukaan bumike atmosfera

JANGAN

kemandirianhaiwan

Bekalan airyangberterusan

Melaluipenyejatan

MENGAWALSUHUBUMI

BEKALAN AIRBERSIH

KEGUNAAN MANUSIA:minum, mandi, memasak,membasuh, menyiram pokokHabitat bagi

hidupan dalam air

Untuktumbuhanmembuatmakanan

Kemandirian haiwandan tumbuhan

KEPENTINGAN

H

PENCEMARANAIR

Dari

berbau

ToksikMemudaratkanjika diminum

Menjadikanair....

Bahanbuangandomestik

Bahanbuanganindustri

Aktivitipertanian

Aktivitiperlombongan

Tumpahanminyak

Mengggunakan baja asliatau baja organik

BUKAN baja kimia

Membina ladangternakan jauh daripadasumber air

Kitar semulabahan

Memulihara air,kurangkanpenggunaan

Laporkan kepada pihakberkuasa tentangpembuangan sampahke sumber airHARUS

Sungai

anaksungai

TasikKolamPerigi

Contoh

Awan

Penyejatan

wap air

Kondensasi

Laut

Awan

Hujan

Sungai

TasikPenyejatan

air

2

1

a b

2

1

d

c

a

b

a

b

2 1

dc

a

b

ef

d

ca

b

1

a

b

423

1

5

4

2

3

1

5

2

1

a

b

dc

a

be

f

29

KEADAANBAHAN(2 - 2)

TAHUN 5 UNIT 8

KITARANAIR

PERGERAKANBERTERUSAN....

hujan

air dipermukaan

bumi

wap air

awan

KEPENTINGANKITARAN AIR

SUMBERAIR

KESAN AKTIVITIMANUSIA

TERHADAPSUMBER AIR

MENJAGAKEBERSIHANSUMBER AIR

X

www.petaminda.com

Rasapahit

Untuk mengujikeneutralan, gunakankertas litmus merah danbiru berasingan ke atasbahan yang diuji.

Buah-buahanlain

Bila pekat

Menghakis

Jus kobis merah bolehdigunakan sebagai penunjuk.Ia bertukar merah jikaberasid, hijau kekuningan jikajika beralkali, dan ungu jikaneutral

Air

Garam

Gula

Madu

Minyakmasak

PeriaSerbukpenaik

Ubat gigi

Sabun

Susumagnesia

Litmus biru tidakberubah dalam

larutan beralkali

Litmus merahtidak berubahdalam larutanberasid

B

C

D

Gunakan kertas litmusbiru untuk mengujibahan berasid

Gunakan kertas litmusmerah untuk mengujibahan beralkali

Rasamasam

Rasalicin biladisentuh

Contoh

Tiada rasa,manis,masin

ALitmus mesti lembap

Litmus yangkering TIDAKakan berubahwarna

KERTASLITMUS

Cuka

Yogut(susu masam)

LimauNenas

Asam jawa

Contoh

ASIDDAN

ALKALI(1 - 1)

TAHUN 5 UNIT 9

Litmus birumenjadi merahdalam larutanberasidMenukar

litmus biruke merah

RASA

DENGAN

Litmus merahmenjadi biru dalamlarutan beralkali

Kertas litmusbiru tidak

berubah denganbahan neutral

larutan beralkali

larutan berasid

larutan berasid

Jika bahan yang diujiadalah kering,basahkan litmusdengan air terlebihdahulu

Kertas litmus merahtidak berubah denganbahan neutral

larutanneutral

Tiada kesanterhadap litmusmerah atau biru

juskobismerah

berasid alkalineutral

kobis merah

Nota

Detergen

Syampu

1

a

b

4 2

3

1

4

3

3

2

1

1

a

b

c

a

bcd

e

abab

c

d

ef

g

21

b

3

4

ab

c

de

a bc

d

2a

f

a

30

PENENTUAN BAHANBERASID,

BERALKALI DANNEUTRAL

BAHANBERASID

BAHANBERALKALI

Menukarlitmus merah

ke biruContoh

BAHANNEUTRAL

4

www.petaminda.com

pencedok

Utara

Terdiri daripada empat bintangtersusun dalam bentuk salib

Menurut corak yangkelihatan sepertinya

Sempena nama binatang,objek dan pahlawan

Corak:kala

jengking

B

C

E

A

BURUJ(1 - 1)

TAHUN 5 UNIT 10

88 buruj telahdikenali

Nama

Skorpio

Belantik

Biduk

Pari

Contoh

DEkor :

mengarah keselatan

Selatan

Kelihatan:Jun hinggaOgos Nama

lain:Scorpius

Corak:seperti pemburu

Dikenali dengan3 bintang dipinggangpemburu

Garis bercantum daribintang di tengahpinggang dengan kepalamengarah ke utara

Terdiri daripadatujuh bintangtersusun dalambentuk pencedok

Kelihatan:Langit utara - DisemberLangit selatan - Januarihingga Februari

2 bintang di hujungsentiasa mengarah

ke utara

Kelihatan:Langit utara dariApril hingga Jun

Bintang palingterang terletakdi bawah

Nama lain:Crux

Bintang paling atas danpaling bawah sentiasamengarah ke selatan

Utara

Bagi pelaut danpengembarauntuk mencariarah

Belantik dan Biduksentiasa mengarahke utara

Pari mengarahke selatan

Penunjukarah

Musim menanam (musim bunga)Musim menuai (musim luruh)

F

Ahli kaji bintang menggunakanburuj untuk mengenali danmenentukan kedudukan bintang

Menunjukkanmusim

Salahsatu buruj

yangterbesar

1

2

b

43

1

2

a

b

c

a

c

d

3 bintangdipinggang

4

3

12

5

3

12

4

3

1

2

c

a

b

a

b

31

SATU KUMPULANBINTANG YANGMEMBENTUKSATU CORAK

SKORPIO

BELANTIK

BIDUK

PARI

Selatan

Bintangpaling terang

KEPENTINGANBURUJ

1

2

Mengenalpastikedudukan

bintang

Buruj kelihatan Musim Biduk Bunga Skorpio Panas Belantik Sejuk

a

3

www.petaminda.com

Orbit bumi

Orbit bulan

Bulan

Bumi

Matahari

KutubSelatan

KutubUtara

Bayang-bayangbergerak daribarat ke timur

Bayang-bayang semakinpendek bila menghampiri

tengahari, semakinpanjang bila menghampiri

petang

B

A

D

BUMI, BULAN DANMATAHARI

(1 - 2)

TAHUN 5 UNIT 11

Berputarpada

paksinya

Daribarat ke timur

1

Masa 1 putaran lengkap:24 jam ( 1 hari)

PUTARAN

Matahari terbitdi timur

Matahari terbenamdi barat

Berlakunya siangdan malam

Perubahan panjangdan kedudukanbayang-bayang

MenyebabkanDalam orbitsendiri

Masa 1 pusingan lengkap:365 hari ( 1 tahun)

Orbit berbentukelips Dari timur ke

barat

BEREDARMENGELILINGI

MATAHARI2

Dalampaksinya daritimur ke barat

Masa 1 putaranlengkap: 28 hari

PUTARAN

Dalam orbit sendiriyang berbentuk elips

Masa 1pusingan

lengkap: 28hari

C

Bumi beredarmengelilingi

matahariBulan beredarmengelilingi

bumiBumi dan

Bulan beredarmengelilingi

matahari

F

Bayang-bayang:barat

Matahari:timur

Matahari:Tegak di atas

Bayang-bayang: dibawah objek

Tengahari Awal pagi

E

Bentuk sfera bumi menyebabkansebahagian sahaja bumi

mendapat cahaya matahari

Bahagian bumi yangmenghadapi matahari

mengalami siang beransur-ansur mengalami malam

Bahagian bumi yang tidakmenghadapi matahari

mengalami malam beransur-ansur mengalami siang

Putaran padapaksi daribarat ke timurhasilkan terbitdanterbenamnyamatahari

Digunakanoleh orangdahulu kala

Penunjukmenjatuhkan bayang-bayangnya ke skala

yang bernombor

Skalabernombormenunjukkanbilangan jam

BARAT

TIMUR

Akhir petang

Bayang-bayang: barat

Matahari:timur

Akhir pagi

Matahari:barat

Bayang-bayang:timur

Petang

a

bc

d

bayang-bayangpanjang

bayang-bayangmemendek

bayang-bayangterpendek

bayang-bayangmemanjang

1

2

3

4a

bc

d

1

2

a

b

a

b

a

b

Bulan

laluanberbentuk elips

Bumi

3

1

2

12

1

a

b

1

2

34

2

bayang-bayangpanjang

Matahari:barat Bayang-bayang:

timur

laluanberbentuk elips

32

PUTARAN DANPEREDARAN

BUMI

Paksi :Garis bayangan

dari kutub utara kekutub selatan

PUTARAN DANPEREDARAN

BULANBEREDAR

MENGELILINGIBUMI

PEREDARAN BUMIDAN BULAN

MENGELILINGIMATAHARI

PERUBAHAN PANJANGDAN ARAH

BAYANG-BAYANG

JAMMATAHARI

KEJADIAN SIANGDAN MALAM

www.petaminda.com

Satu bulanlunar ialah29.5 hari

DipanggilKalendar Qamarioleh orang Islam

Berdasarkanfasa bulan

G

Rupa bulan yangberbeza kelihatandari bumi

Anak bulan

Bulan sabit

Bulan separa

Bulan hampirpurnama

Bulanpurnama

5FASA

UTAMA

H

Mempunyai12 bulanlunar dan354 haridalam 1tahun

Fasa Bulan Kalendar

Anak bulan 1 - 2

Bulan sabit 3 - 6

Bulan separa 7 - 10

Bulan hampir 11 - 13purnama

Bulan purnama 14 - 16

Bulan selepaspurnama 17 - 20

Bulan separa (tua) 21 - 25

Bulan sabit (tua) 26 - 29

a

2

3b

c

de

1

234

Bumi

Anak bulan- Bulan antara matahari

dan bumi- Bahagian terang bulan

tidak menghadap bumi(gelap sepenuhnya)

- Tidak dapat melihatbulan

- Hari 1 - 2

- Bahagian kanan bulankelihatan terang

- Kelihatan sabit nipisyang semakin tebalpada malam berikutnya

- Hari 3 - 6

Bulan sabit

- Kelihatan sepertiseparuh bulatan

- Hari 7 - 10

Bulan separa

- Bahagian terang bulanmenghadap bumi

- Kelihatan seperti satubulatan

- Hari 14 - 16

Bulan purnama

- Bahagian kiri bulankelihatan terang,semakin mengecilsetiap malam

- Kelihatan lebih dariseparuh bulan

- Hari 17 - 20

Bulan selepaspurnama

- Kelihatan sepertiseparuh bulatan danmengecil

- Hari 21 - 25

Bulan separa (tua)- Kurang daripada

separuh bulan masihterang

- Kelihatan bulan sabityang mengecil setiapmalam

- Hari 26 - 29

Bulan sabit (tua)

CAHAYAMATAHARI

5

33

BUMI, BULAN DANMATAHARI

(1 - 2)

TAHUN 5 UNIT 11

FASABULAN

Keranakedudukan bulanyang berbeza

1

4

1

- Kelihatan lebih dariseparuh bulan

- Saiz bertambah setiapmalam

- Hari 11 - 13

Bulan hampirpurnama

5

4

8

2

6

7

3

KALENDARLUNAR

Bulan

www.petaminda.com

Piramid adalah lebih stabildaripada silinder yangmempunyai luas tapak danketinggian yang sama.

Piramidmakanan

menara

Topiparti

Mangkuk sejat

Bangunan pejabat

Pangsapurikuboid

Buku

MenaraYayasanSabah

PiramidBesar

Iglu

BolaKotak

Contoh

mempunyai6 muka

C

KEKUATANDAN

KESTABILAN(1 - 1)

TAHUN 5 UNIT 12

KIUB

Mempunyai 6muka

segiempat tepat

Samaseperti

bentuk bola

Separuhsfera Tapakbentuk

bulatan

KUBOID

Bahagian sisimengecil ke

satu titik

Tapakbentukbulatan

KON

Mempunyai 4sisi segitiga

yang bertemudi atasTapakbentuk

empatsegi

Mempunyai2 mukabentukbulat

Satupermukaanlengkung

PusatKebudayaanTijuana

SFERA

HEMISFERA

PIRAMID

Gelas

Objek stabil tidakmudah tumbangjika ditolak atau

ditarik

FAKTOR YANGMEMPENGARUHI

KESTABILAN

Struktur yang lebihrendah adalah lebih stabildaripada yang lebih tinggi

Struktur dengan luastapak yang lebih besar

adalah lebih stabildaripada luas tapak yang

kecil

LuasTapak

Ketinggian

Struktur yang kuatberupaya menampung

objek yang berattanpa ia runtuh atau

patah

Objek bahan darikeluli dan konkrit

lebih kuat daripadabahan kayu

Objek bahan darikayu lebih kuatdaripada bahan

plastikJenisbahan

Kertas berlipatlebih kuat

daripada yangtidak berlipat

skru

bentukberubah

bentuk tidakberubah

Rangka segitigaadalah lebih kuatdaripada rangkasegiempat

Kertas tdak berlipattidak dapat menampungsatu duit syiling

Struktur bentuk lengkungadalah lebih kuat daripadastruktur bentuk alang

FAKTOR YANGMEMPENGARUHI

KEKUATAN

Jambatanlengkungy a n gkukuh

Boleh menampungberat dari semuaarah

Lengkung

Struktur segitiga dalamjambatan adalah sangat kuat

Rangkasegitiga

A

B

lebih stabil

bangku tinggibangku rendah

kurang stabil

bentuk alangyang kurangkua t

ben tuklengkungyang kuat

Rumah apiberbentuk

silinder bolehmenahan angin

dan ombak kuat

Silinder

Susunan batubata yang kuat

Susunan batubata yang lemah

Susunan

Luas tapak:kecil

Luas tapak:besar

lebih stabil kurang stabil

ab

SILINDER

12

1 2

1

2

12

12

1

2

31 2

4

5

67

a ba

b

ab

c

1

2

a

b

c

abc

abc

21

a

bc

1

11

1

2

2

c

b a

1

a

2

3

4

b

c

a

b a

a

b

batu batakonkrit

papan keluli

papan kayu

papanplastik

batu batatanah liatKertas berlipat

boleh menampungbanyak duit syiling

Lebih banyakbilangan lipatan,lebih kuatstrukturnya

Berlipat

1

Bentuk

b

Kurang bilanganlipatan, kurang kuat

Lebih bilanganlipatan, lebih kuat

Lebihstabil

Kurangstabil

Bentuk

2

3

34

BENTUKOBJEKDALAM

STRUKTURBINAAN

ContohContoh

Contoh

Contoh

Contoh

Contoh

KESTABILAN

KEKUATAN