7/25/2019 8. Kompresor
1/25
7/25/2019 8. Kompresor
2/25
KOMPRESOR ADALAH ALAT YANG DIPERGUNAKANUNTUK MENAIKKAN TEKANAN FLUIDA YANGKOMPRESIBEL (YANG DAPAT DIMAMPATKAN),MISALNYA GAS DAN UAP.
TEKANAN FLUIDA YANG MEMASUKI KOMPRESORDAPAT BERKISAR ANTARA TEKANAN NEGATIVE(VAKUM) HINGGA TEKANAN POSITIF YANG TINGGI.
TEKANAN FLUIDA YANG KELUAR DARI KOMPRESORDAPAT BERKISAR DARI TEKANAN DIBAWAH SATU
ATMOSFER HINGGA PULUHAN RIBU PSI.
7/25/2019 8. Kompresor
3/25
Step 1 :Low pressure gas masuk
Step 2 :
First stage Impeller,memberikan energiekecepatan pada gas
Step 3 :
Diffucers merubahenergie kecepatanmenjadi energietekanan
Step 4 :Return Bend dan return channels merubah kecepatan
tangensial,memfasilitasi aliran menuju 2nd stage
Steps 2-4 :berulanag sampaidischarge ressuretercapai
The final diffuser dandischarge voluteMelanjutkan konversi
perubahan Energie kecepatmenjadiEnergie tekanan
7/25/2019 8. Kompresor
4/25
SEBAGAI ALAT TRANSPORTASI GAS MELALUI PERPIPAAN,MISALNYA MENGALIRKAN GAS DARI SUATU TEMPAT KETEMPAT YANG LAIN ATAU DARI SUATU BAGIAN PROSESKE BAGIAN PROSES YANG LAIN.
UNTUK MEMISAHKAN ATAU MEMPEROLEH KEMBALISENYAWA HIDROKARBON BERAT DARI SUATU CAMPURAN
GAS, MISALNYA CAMPURAN GAS YANG KELUAR DARIPUNCAK KOLOM FRAKSINASI
SEBAGAI ALAT UNTUK MEMANFAATKAN UDARA GUNAMEMPEROLEH UDARA TEKAN (COMPRESSED AIR).
UNTUK MENJALANKAN SIKLUS PENDINGINAN LANJUT
PADA REFRIGERATOR.
7/25/2019 8. Kompresor
5/25
UDARA TEKAN DIPERGUNAKAN UNTUK : MENJALANKAN INSTRUMENT DAN PERALATAN PNEUMATIC
YANG LAIN. MEMBANTU PROSES PEMBAKARAN DIDALAM DAPUR MENGKABUTKAN BAHAN BAKAR CAIR PADA BURNER (AIR
ATOMIZING BURNER). MEMBANTU PROSES PENCAMPURAN DAN PENGADUKAN PENGANGKUTAN BAHAN BERUPA SERBUK ATAU TEPUNG,
MISALNYA FLUID CATALYTIC CRACKING CATALYST MEMBERSIHKAN PIPA-PIPA (TUBE-TUBE) PADA
CONDENSER, COOLER DAN HEAT EXCHANGER. MENGGERAKKAN ALAT-ALAT SEPERTI BOR, POMPA
TORAK, DSB.
7/25/2019 8. Kompresor
6/25
Penggunaan Kompressor
7/25/2019 8. Kompresor
7/25
COMPRESSOR
POSITIVE DISPLACEMENT
COMPRESSOR
DYNAIM
COMPRESSOR
RECIPROCATING
COMPRESSOR
ROTARY
COMPRESSOR
CENTRIFUGAL
COMPRESSOR
AXIAL FLOW
COMPRESSOR
COMPRESSOR
POSITIVE DISPLACEMENT
COMPRESSOR
DYNAIM
COMPRESSOR
RECIPROCATING
COMPRESSOR
ROTARY
COMPRESSOR
CENTRIFUGAL
COMPRESSOR
AXIAL FLOW
COMPRESSOR
7/25/2019 8. Kompresor
8/25
7/25/2019 8. Kompresor
9/25
Klasifikasi Compressors
1. Centrifugal Compressor
mendekati Constant Head-
Variable Flow
2. Reciprocating Compressormendekati Constant Flow-
Variable Head
3. Axial Compressor
beroperasi dengan LowHead-High Flow
7/25/2019 8. Kompresor
10/25
PRINSIP KERJANYA SERUPA DENGAN POMPA CENTRIFUGAL KAPASITAS 1.000 SAMPAI 150.000 CFM PRESSURE RATIO
SINGLE STAGE COMPRESSOR, PRESSURE RATIO SAMPAIDENGAN 3
MULTI STAGE COMPRESSOR, PRESSURE RATIO LEBIH KECILDARI 2 SETIAP IMPELLER.
DISCHARGE PRESSURE LOW PRESSURE COMPRESSOR MEMPUNYAI DISCHARGE
PRESSURE 10-12 PSIG COMPRESSOR DENGAN PRESSURERATIO = 3 MEMPUNYAI DISCHARGE PRESSURE = 30 PSIGJIKA TEKANAN ISAPNYA = 1 ATM.
MULTIPLE COMPRESSOR YANG BEROPERASI SECARA SERI
DISCHARGE PRESSURENYA DAPAT MENCAPAI 10.000 PSI
7/25/2019 8. Kompresor
11/25
AXIAL COMPRESSOR ADALAH COMPRESSOR DIMANAHARAH ALIRAN UDARA ATAU GAS SEJAJAR DENGANPOROS COMPRESSOR.
KAPASITAS = 70.000 ~ 300.000 CFM
DISCHARGE PRESSURE :
MULTI STAGE COMPRESSOR DAPAT MEMPUNYAIDISCHARGE PRESSURE 60 PSI.
7/25/2019 8. Kompresor
12/25
RECIPROC TING
Merupakan jenis compressor yang paling banyakdigunakan
Kapasitas = 100 10.000 cfm per silinder
Discharge pressure max 40.000 psi.
ROT RY COMPRESSOR
Kapasitas = 5 35.000 cfm
Discharge = 15 400 psi
7/25/2019 8. Kompresor
13/25
1. DARI SEGI LANGKAH KERJA
2. DARI SEGI BANYAKNYA TINGKAT KOMPRESI3. DARI SEGI PRINSIP KERJA DAN BAGIAN-BAGIAN YANG
BERGERAK4. DARI SEGI DUTY5. DARI SEGI DAYA6. DARI SEGI SUSUNAN/LETAK SILINDER7. DARI SEGI JUMLAH SILINDER8. DARI SEGI CARA PENDINGINAN9. DARI SEGI CARA PELUMASAN10.DARI SEGI TRANSMISI PENGGERAK11.DARI SEGI CARA PENEMPATAN
12.DARI SEGI UKURAN (SIZE)
7/25/2019 8. Kompresor
14/25
KAPASITAS & TINGGI ANGKAT (HEAD) BATASAN TEMPERATURE
SISTEM SEALING
KONSUMSI DAYA
HARGA KETAHANAN KOROSI & EROSI
7/25/2019 8. Kompresor
15/25
Compressors Coverage Chart
7/25/2019 8. Kompresor
16/25
MAKSUD PENGGUNAAN. TEKANAN ISAP.
TEKANAN KELUAR.
JENIS DAN SIFAT-SIFAT GAS YANG DIKOMPREASI
SUHU DAN KELEMBAPAN GAS. KAPASITAS ALITAN (VOLUME) GAS YANG
DIPERLUKAN.
PERALATAN UNTUK MENGATUR KAPASITAS.
CARA PENDINGINAN
7/25/2019 8. Kompresor
17/25
SUMBER TENAGA (FREKUENSI, TEGANGAN,KAPASITAS DAYA DARI SUMBER).
KONDISI / LINGKUNGAN TEMPAT INSTALANSI. JENIS PENGGERAK MULA. PUTARAN PENGGERAK MULA. JENIS KOMPRESSOR.
TORAK, ROTARY/CENTRIFUGAL JUMLAH TINGKAT KOMPRESI PELUMAS MINYAK ATAU BEBAS MINYAK
PERMANEN ATAU MOBILE
7/25/2019 8. Kompresor
18/25
TETAPKAN KAPASITAS DAN TEKANAN YANG
DIPERLUKAN. PERTIMBANGAN EKONOMI MELIPUTI :
EFISIENSI KOMPRESSOR BIAYA INVESTASI : HARGA KOMPRESSOR, MOTOR PENGGERAK, PERALATAN
DAN INSTALANSI LISTRIK, PERALATAN PEMBANTU
(ASSESORIS), BIAYA PEMBANGUNAN GEDUNG, PONDASIDAN LAIN-LAIN. BIAYA OPERASI : BIAYA LISTRIK, BAHAN BAKAR, MINYAK
PELUMAS DAN AIR PENDINGIN. BIAYA PEMELIHARAAN :
PENGGANTIAN SUKU CADANG PERBAIKAN
OVERHOUL
7/25/2019 8. Kompresor
19/25
PADA KOMPRESSOR TORAK, KAPASITAS YANG TERTULIS DALAM
KATALOG (KAPASITAS SPESIFIKASI) = THEORITICAL DISPLACEMENT. ACTUAL DISPLACEMENT = ACTUAL DISCHARGE = EFISIENSI VOLUMETRIK
X THEORITICAL DISPLACEMENT.
PADA ROTARY KOMPRESSOR, KAPASITAS SPESIFIKASI = ACTUALDISCHARGE.
PADA KAPASITAS NORMAL (KAPASITAS SPESIFIKASI), KOMPRESSORMEMPUNYAI EFISIENSI ADIABATIK KESELURUHAN YANG MAKSIMUM.
BILA KOMPRESSOR DIOPERASIKAN PADA KAPASITAS YANG LEBIHRENDAH, MAKA EFISENSINYA AKAN TURUN. KARENA ITU PEMILIHANKAPASITAS KOMPRESSOR HARUS DILAKUKAN SEDEMIKIAN RUPASEHINGGA DALAM PEMAKAIANNYA NANTI KOMPRESSOR AKAN DAPATDIOPERASIKAN PADA ATAU DISEKITAR TITIK NORMALNYA.
7/25/2019 8. Kompresor
20/25
TEKANAN NORMAL (TEKANAN SPESIFIKASI)KOMPRESSOR YANG DIPILIH TIDAK BOLEH JAUHMELEBIHI TEKANAN KERJA SISTEM, SEBAB APABILAKOMPRESSOR BEKERJA PADA TEKANAN JAUHDIBAWAH TEKANAN NORMALNYA, MAKA EFISIENSIADIABATIK KESELURUHAN AKAN MENJADI TERLALURENDAH.
VARIASI TEKANAN YANG MASIH DAPAT DIANGGAPTIDAK MERUGIKAN ADALAH TIDAL LEBIH DARI 20 %
DIBAWAH TEKANAN SPESIFIKASI KOMPRESSOR.
7/25/2019 8. Kompresor
21/25
PERFORMANSI KOMPRESSOR DAPAT DIGAMBARKAN DALAM
BENTUK CURVE KAPASITAS, DAYA POROS, EFISIENSIVOLUMETRIK DAN EFISIENSI ADIABATIK KESELURUHANTERHADAP TEKANAN KELUAR (DISCHARGE PRESSURE).
CURVE SEPERTI INI SANGAT BERGUNA UNTUKMEMBANDINGKAN PERFORMANSI SATU KOMPRESSORTERHADAP YANG LAIN.
KOMPRESSOR DENGAN EFISIENSI TINGGI MEMBERIKAN
ONGKOS OPERASI YANG RENDAH, TETAPI HARGANYA JUGAMAHAL. KOMPRESSOR YANG DIPRODUKSI SECARA MASSAL BERDAYA
300 KW ATAU KURANG. KOMPRESSOR DUA TINGKATMEMBUTUHKAN DAYA YANG LEBIH RENDAH DARIPADAKOMPRESSOR SATU TINGKAT UNTUK KONDISI KAPASITAS DANTEKANAN YANG SAMA. NAMUN KOMPRESSOR DUA TINGKATLEBIH RUMIT KONSTRUKSINYA DAN LEBIH MAHAL.
7/25/2019 8. Kompresor
22/25
s
dT P
P
PressureSuction
PressureDischargeR
Page 22
COMPRESSOR
Compressor adalah mesin konversi energie yang digunakan untuk
mentransfer Gas dari tekanan yang lebih rendah menuju tekanan yang lebih
tinggi dalam suatu sistem proses
Karakteristik setiap Kompressor ditentukan oleh Compressor Ratio ( R
T
)
Aplikasi Kompressor pada Production Process Engineering
Flash Gas units (R
T
: 5 20)
Booster units (pipelines) (RT: 2 5)
Gas Lift units (R
T
: 2 10)
Casinghead gas or VRUs (R
T
: 3 12)
7/25/2019 8. Kompresor
23/25
2
1
2
1
T
T
V
V
Dasar Thermodinamika
HukumBoyle:Jika gasdikompresikan (atau diekspansikan)pada
temperaturetetap,maka tekanannya akanberbanding terbalik dengan volumenya
Tekanan (P) kgf/cm atau (Pa) , Volume (V) m,Temperature TK = TC + 273
Hukum Charles :Semua macam gasapabila dinaikkan temperaturnya
sebesar 1 Cpada tekanan tetap, akan mengalami
pertambahan volumesebasar 1/273dari volumenya pad
0C,demikian sebaliknya sebaliknya
2211 .VP.VP
7/25/2019 8. Kompresor
24/25
.TRp.v i .Tm.Rp.V i
Dasar Thermodinamika
HukumBoyle&CharlesdapatdigabungmenjadiHukumBoyle-Charles
yangdinyatakansebagai:
atau
p(bar) 1bar=100000pa=100000N/m=10000mmH2O
=1.033227kg/cm
v(m/kg) volumespesifik=1/ =Ri.T/P
Ri(J/kgK) konstruksigasspesifik,untukudara=287J/kgK=
287Nm/kgK=8.3145kJ/kmoleK
T(K) Temperature=C+273
V(m) volumeyangdibutuhkanolehgas
m(kg) adalahmassagasyangvolumenyaV
(kg/m) kerapatangas=1/v=P/Ri.T=1.21kg/m@15C&
tekanan1bar
7/25/2019 8. Kompresor
25/25
1. Suatu kompresor sentrifugal multi stage memilikitekanan output sebesar 10 bar. Hitung berapakapasitas kompresor jika udara yang masuk kedalam kompresor adalah 10 kg/ jam selama 2,5
jam. Temperatur udara 28C.
2. Suatu kompresor sentrifugal multi stage memilikitekanan output sebesar 10 MPa. Hitung berapaudara yang masuk ke kompresor jika kapasitaskompresor adalah 210 Kg dan temperatur udara
28C.